64197 IMG
80 (15)

XVIII CELE WYCHOWAWCZE »K8IĄC«

z takim entuzjazmem przyjęła Księgi narodu i piel-grzymstwa polskiego, czekać musiała lat kilka, aż z katedry College dc France rozlegnie się znowu potężny głos Mickiewicza — trybuna wolności.

H. PROGRAM POLITYCZNY »KSIAG PIELGRZYMSTWA.

Program polityczny Ksiąg pielgrzymstwa związany był silnie z nastrojami roku 1832. O tym pamiętać należy, aby zrozumieć źródła wiary poety w braterstwo ludów, aby ocenić słusznie jego postulaty patriotyczne. Nauki swoje kierował Mickiewicz do {.jpielgirzymstwa polskiego¹¹ w przekonaniu, że w najbliższej przyszłości stać się będzie ono musiało znowuż armią, że czekają je nowe trudy wojenne, nowa walka, której sukces gwarantuje rewolucyjna solidarność ludów europejskich. Dlatego zadaniem najważniejszym było według' poety zachowanie jedności patriotycznej emigrantów, ich cnót żołnierskich, wykształconych w czasie ostatniego powstania. Traktując emigrację jako „brygadę szturmową" już nie tylko przyszłego powstania polskiego, ale i rewolucji europejskiej ,/ wygnanie uważał poeta za krótki okres przejściowy, który wykorzystać należy dla przygotowania się do podjęcia tej wielkiej mwji.jKfięgi narodu i pielgrzymstwa polskiego miały być czymś w rodzaju podręcznika politycznej i moralnej edukacji emigrantów polskich, a zarazem kodeksem zasad przyszłej rewolucji i Dpża część nauk Ksiąg pielgrzymstwa poświęcona jest sprawie moralnego doskonalenia emigrantów. Doskonalenie to jest dla Mickiewicza warunkiem godnego wypełnienia przypadającej Polsce misji historycznej Dlatego wszystkie nauki moralne poeta aktualizuje, ściśle wiąże z zadaniami rewolucyjnymi czekającymi Polaków. ^Powiększanie i polepszanie dusz" traktuje Mickiewicz jako ważny obowiązek patriotyczny, od którego uzależnione jest powodzenie sprawy polskiej.. Koroną cnót głoszonych w Księgach jest „duch poświęcenia się^j-ozymiany jako bohaterska ofiarność w służbie wolnością

Nie tylko moralne wskazania Ksiąg podyktowane są przez niecierpliwe oczekiwanie rewolucyjnego wybuchu. Nawet w tak drobnych zagadnieniach, jak sprawa stosunku do zwierzchników z okresu powstania, kieruje się Mickiewicz troską o zachowanie organizacyjnej jedności emigracji. .Z. takiej też tmeki n jedność patriotyczna i solidarność wyrósł program polityczny. Ksiąg. Program ten można by ująć lapidarnie w następującym haśle: w Polsce wojna z zaborcami, w Europie rewolucja. Na terenie europejskim pragnie Mickiewicz nie tylko wyzwolenia narodów ujarzmionych, iTOTTóWlfież obalenia wszystkich rządów opartych na wyzysku..!, przemocy- i oddania władzy vy ręce ludu. Jest nieubłągąnyin-pizcciwnjkicm istniejącego j>orząd-"Icu, oskarżeniem obejmuje i despotyzm monarchićzny, P parlamćńtaryzm zachodnio-europejski. Są to bo-

i*