65075 wstęp do teorii polityki img 209

199

malizowana decyzja polityczna może stać się błędem politycznym w wyniku nieprawidłowej implementacji”³⁷.

Zwolennicy teorii gier zwracają uwagę na ograniczenia racjonalizacji działań podmiotów, w tym decydentów politycznych³⁸. Trudności intelektualne, tj. niemożność zebrania pełnej i obiektywnej informacji wpływąjąna niemożność optymalizacji celów oraz metod i środków ich realizacji³⁹. Trudności psychologiczne wynikajązaś z czynników osobowościowych, emocjonalnych i in. Natomiast przeszkody organizacyjne tworzone sąprzez biurokrację systemu podejmowania i implementacji decyzji politycznej⁴⁰.

W literaturze przedmiotu przyjmuje się „model racjonalnego aktora” (ra-tional actor model), który opiera się na założeniu, iż decydenci polityczni stając przed danym problemem defmiujągenerałne wartości i wysunięte cele, sporządzają listę dostępnych alternatyw, badająmożliwe konsekwencje każdej alternatywy, oceniają te konsekwencje i na tej podstawie podejmują decyzję⁴¹. Wyjaśnia się przy tym, że aby być racjonalnym, decydent musi realnie widzieć sytuację, a nie opierać się na założeniach. Implikuje to potrzebę pełnej i rzetelnej informacji o działaniach, motywacjach i możliwościach innych aktorów stosunków międzynarodowych, jak również o stanie środowiska międzynarodowego i zachodzących w nim procesów⁴². Polityczny wybór jest więc selekcją alternatywy najbardziej obiecującej, zgodnej z rygorami analizy w kategoriach środki - cele, koszty - zyski⁴³.

Należy zaznaczyć, iż uzależnianie efektywności działalności państwa na arenie międzynarodowej jedynie od racjonalnego procesu decyzyjnego jest częstym błędem metodologicznym. Proces decyzyjny nie wyjaśnia bowiem całości działania państwa na arenie międzynarodowej, zwłaszcza, że, jak staramy się wyeksponować w niniejszej pracy, ocena efektywności polityki zagranicznej jest procesem złożonym i takiej też analizy wymaga.

Percepcja środowiska międzynarodowego

Dynamika stosunków międzynarodowych czyni umiejętność percepcji oraz wykorzystywania wiedzy o stanie i tendencjach ewolucyjnych środowiska między-

³⁷    Ibidem.

³⁸    Szerzej na zob. Philip D. Straffin, Teoria gier, Warszawa: Scholar 2001, s. 161-277.

³⁹    Szerzej zob. Leszek Weres, „Racjonalność decydenta w teorii stosunków międzynarodowych” Przegląd Stosunków Międzynarodowych, 1977, nr 2, s. 120.

⁴⁰ Pietraś, Decydowanie polityczne, s. 188—189; Marian Zdyb, Istota decyzji, Lublin: Wydawnictwa UMCS 1993, s. 192-196.

⁴¹    Por. Charles J. Kegley, Eugene Wittkopf, American Foreign Policy: Pattern and Process, New York: St. Martin’s Press 1994, s. 442. Zob. też. Sadowski, op.cit., s. 101.

⁴²    Szerzej zob. Joseph Frankel, The Making of Foreign Policy, s. 167 i n.; Barry B. Huges, The Domestic Context of American Foreign Policy, San Francisco: Bicycle Books 1987, s. 229, James N. Rosenau, The Scientific Study of Foreign Policy, New York: Free Press 1971, s. 256-257; William Wal lace, Foreign Policy and the Political Process, London: Macmillan 1971, s. 32.

⁴³    Richard W. Cottam, Foreign Policy Motivation: A General Theory andCase Study, Pittsburgh: University of Pittsburgh Press 1972, s. 9; Sadowski, op.cit., s. 101.