65739 IMGA83 (2)

124 Warzywa priukowi

być utrzymywana na poziomiś 20—22 C. e po wzojściu stawek obniżona do 16—17*C w korzystnych warunkach świetlnych lub do 12—14 C przy niedoborze światła. Taki spo-aób starowania temperatur* zapewnia pra-| widłowy rozwój siewek pomidora przy możliwie niskich nakładach energetycznych. Ola najwcześniejszych upraw (sadzenia rozsady! w styczniu) zaleca sif 10—12-dniowe prze-I chłodzenia kilkutygodniowych siewek w temperaturze 10—12°C (Pudelski. Piróg 1982). Zabieg ten wpływa wyraźnie, zwłaszcza u odmian ustalonych, na prawidłowe i szybsze wykształcenie pierwszego, a niekiedy drugiego kwiatostanu oraz powoduje tworzenie sif wifkszej liczby kwiatów w kwiatostanach. Przedłuża on jednak okres uprawy od siewu do początku plonowania co najmniej o czas przechładzania. Prze chłodzenia nie poleca sif dla najwcześniej plonujących odmian heterozyjnych.

Produkując rozsadę w okresie listo-pod-styczeń bez dośwtetlenia, celowe jest obniżanie noc* temperatury powietrza do około 10*C.

Optymalna temperatura jako istotny czynnik wzrostu i rozwoju pomidora jest zmienna i zależy od innych czynników, a przede wszystkim od światła. Zaleceń* przez Getooiera (1985) temperaturę dnie w uprawie pomidora w zależności od intensywności światła przedstawiono w tab 7.3. Temperatura powietrza noc* powinna być o kilka stopni niższa i także zróżnicowana.

Różnice temperatury między dniem i no-c* przekreczaj*ce 10*C powoduj* pękanie owoców (Orews 1978).

Wlaściw* temperaturę pomieszczeń produkcyjnych utrzymuje się przez ogrzewanie, wietrzenie i deszczowanie roślin. Stosowane dość powszechnie w praktyce dla obniżenia temperatury cieniowanie szkłami, zwłaszcza przez opryskiwanie dachów roztworem kredy nie jest zalecane. Pomidor uprawiany w szklarniach czy tunelach foliowych w naszej strefie klimatycznej może wykorzystać do wzmaznych procesów asymilacji energię słoneczn* nawet w najbardziej słoneczne dni roku.

Cieniowanie uprawy pomidora w szklarniach ze pomoc* poziomych ekranów cieplnych o różnej przepuszczalności dla światła, losowane tylko w godzinach, kiedy tempere-bee powioba* przekraczała w poszczególnych

Tabela 7.3. Temperaturo powietrza w szklarni w uprawie pomidora w za U-żności od intensywności światła (wg

Gełaslera 1986)
Intensywność światła w kU	Temperatura w *C
0 (nocą)	12—16
0—5	17.5
5—10	19.0
10—20	21 4
20—30	234
ponad 30	254

szklarniach 20. 25 i 30 C. ujemni# wpływało na wielkość plonu ogólnego w porównaniu ze szkłami* bez ekranów. Wpływ ten był tym większy, im silniej ekran odcinał dostęp światła do roślin. Prowadzone pomiary temperatury owoców wykazały, że najwyższą temperaturę osi*gały one między godzin* 15 a 16. Temperatura owoców w szklarni bez cieniowania była o kilka stopni wyzsza od temperatury owoców w szklarniach cieniowanych. Owoce, na które bezpośrednio padały promienie słoneczne wykazywały odchylenia od prawidłowej barwy (żółto plamy w okresie wybarwiania). Autor stwierdził również, ze stosowanie ekranów ograniczało transpirację roślin, a tym samym hamowało pobieranie wody i składników mineralnych oraz asymilację, czego efektem był spadek plonu (van Holsteijn 1987, 1988).

Aby nie dopuścić do wzrostu temperatury ponad górną wartość graniczn*, tj. 30—32 C. można uruchomić górne deszczownie. W gorące, słoneczne dni letnie niska na ogół wilgotność powietrza i intensywne wietrzenie powoduj* szybkie parowanie roz-deszczowywanej wody, co prowadzi do obniżenia temperatury w szklarni. Deszczownie. najlepiej o drobnym rozpryskiwaniu, należy uruchamiać co 2—3 godziny. Jednorazowa dawka wody powinna wynosić około 0.4 I na 1 m². W niektórych krajach, np. w Szwajcarii, dla obniżenia temperatury w szklarniach stosuje się automatycznie sterowane rozdaszczowywanie wody na połaciach dachowych z deszczowni znajdującej się na kalenicy. Deszczownie takie s* zainstalowane u nas w niektórych szklarniach importowanych z ZSRR. Woda, dzięki dodatkom detergentów, a niekiedy także nie-

Dieskiego barwnika (patem firmy Gisy) iwiąkszającego swą intensywność pod ^pływem wzrostu natężenia światła, spływa po szkle jednolitą warstwą, a nie strugami. Roztwór ten po spłynięciu zbierany jest w rynnach znajdujących się pod okapem i odprowadzany poprzez odpowiednie filtry do zbiornika, w którym następuje uzupełnienia ubytku wody powstałego głównie na skutek parowania. Ze zbiornika tego roztwór tłoczy się ponownie do deszczowni na dachach szklarni.

Optymalna temperatura gleby lub pod-łoza w uprawie pomidora mieści się w granicach 18—22°C. Z tego względu techniczne lub biologiczne ogrzewanie podłoża jest niezbędne. przynajmniej w najwcześniejszych uprawach pomidora w pomieszczeniach ogrzewanych. Bardzo korzystny wpływ biologicznego ogrzewania podłoża stwierdzono także w uprawie pomidora w nie ogrzewanych tunelach foliowych.

7.I.3.2. Światło

Ze względu na pochodzenie pomidor jest rośliną dnia krótkiego, jednakże reakcja na długość dnia jest bardzo słaba, a u odmian obecnie uprawianych pod osłonami praktycznie żadna. W każdej długości fazy świetlnej doby, występującej w naszej strefie klimatycznej, pomidor kwitnie i owocuje. Natomiast do najwyższych wśród gatunków uprawianych pod osłonami należą wymagania pomidora w stosunku do intensywności światła. W rozdziale dotyczącym wymagań termicznych pomidora wyjaśniono niecelo-wość jakiegokolwiek cieniowania upraw, ponieważ zawsze prowadzi to do osłabienia fotosyntezy, co pociąga za sobą spadek plonowania.

Niedobór światła jest głównym czynnikiem ograniczającym tempo wzrostu i rozwoju pomidora uprawianego pod osłonami praktycznie przez cały rok. Pomidor jest szczególnie wrażliwy na niedobór światła w okresie juwenalnym, tj. do wytworzenia pierwszego kwiatostanu. Także później od natężenia światła zależy: prawidłowe wykształcenie kwiatostanów, kwitnienie, żywotność pyłku, rozwój zawiązków, a więc wczesność i wielkość plonowania, zawartość w owocach suchej masy i innych składników, jak witamina C, cukry, niektóre składniki mineralne. Dlatego bardzo ważne są czynności prowadzące do maksymalnego wykorzystania naturalnych warunków świetlnych oraz doświetlanie w okresie produkcji rozsady, lub produkcja wyłącznie w sztucznym świetle.

Dla poprawy warunków świetlnych we wczesnej uprawie pomidora rozsadę należy sadzić w odpowiedniej rozstawie. Rzędy wytycza się z północy na południe. Odległość między rzędami powinna wynosić 90—100 cm, a między roślinami w rzędzie 30—40 cm.

7.1.3.3. Woda

Pomidor ma duże zapotrzebowanie na wodę, zwłaszcza w okresie szybkiego wzrostu roślin oraz rozrastania się owoców. Wysoka wilgotność względna powietrza sprzyja jednak zakażeniom i szybkiemu rozprzestrzenianiu się chorób grzybowych oraz osłabia transpirację, która warunkuje pobieranie wody i składników pokarmowych z podłoża. Optymalna wilgotność powietrza w uprawie pomidora, jest zróżnicowana i wynosi: w miesiącach o słabej intensywności światła (wrzesień — połowa kwietnia) 60—65%, w pozostałych miesiącach 65—70%. Warunkuje ona prawidłowe zapylenie i zapłodnienie kwiatów, a tym samym szybki wzrost owoców. Wilgotność powietrza większa od 70% jest niekorzystna w każdym okresie uprawy i w każdej fazie wzrostu pomidora.

Pomidor w całym okresie uprawy po-