67275 skanowanie0005 (160)

GRANICE ZDANIA ................ 145

Tam gdzie nie ma spójnika . ". . ....... 146

W zależności od zaimka ...............149

Przed spójnikiem ..................151

JEDNOZNACZNOŚĆ — WIELOZNACZNOŚĆ........• . . 154

Podmiot czy dopełnienie . ......... 160

Gdy wszystko zależy od szyku..... 162

„Który” — ale kto? co? ...............166

„Co”, „to” — ale co?.......... 169

Gdy wszystko zależy od przecinką . . . .......171

POWTARZANIE WYRAZÓW I KONSTRUKCJI...... 174

Powtarzający się wyraz — zaimek..........176

_ _ Dobrodziejstwa elipsy............... . 178

Dobrodziejstwa synonimii....... 181

Peryfraza ................. 183

Co innego w słowniku — to samo w zdaniu.....186

Rażące powtórzenia konstrukcji ...........187

Celowe powtórzenia wyrazów i konstrukcji......191

DZIAŁANIA NA WYRAZACH................195

Relacje odwrotne ..................198

Przyczyna . . . ...................200

Modusy .......................204

Przeczenie..............’........210

Ocena........................213

Intensywność ........ 216

Jakość............. 218

TEKST WIELOZDANIOWY.................224

Wyrazy spajające ............. 225

Zaimki i elipsa....... 229

Pytania i odpowiedzi.................234

Tranzycje ..................... . 238

Schematy argumentacji...............241

WSTĘP

PRAKTYCZNA' STYLISTYKA

Książka;" którą oddajemy w ręce Czytelników, jest książką z dziedziny sprawności językowej. Jest próbą pokazania problematyki sprawności językowej, przeglądem narzędzi językowych uczestniczących w konstruowaniu wypowiedzi. Jakich wypowiedzi? Otóż autorzy czują się w obowiązku zastrzec, że książka nie dotyczy tych środków językowych, które składają się na specyfikę dzieła literackiego. Zamiarem autorów było ograniczenie zakresu rozważań jedynie do sfery języka literackiego ■— czyli, języka warstw wykształconych — w jego funkcji użytkowej, a zatem właściwej takim wypowiedziom, jak rozmowa, dyskusja, Ust, informacja naukowa, przemówienie, artykuł. Autorzy wątpią, czy istnieje możliwość zaprezentowania zespołu przepisów uczących „pięknego mówienia” i „pięknego pisania”. Niezależnie jednak od tego, jak jest naprawdę z szansami na sformułowanie takich przepisów, pragną stwierdzić wyraźnie i zawczasu: jeśli Czytelnik znajdzie w tej książce jakieś pożyteczne wskazówki, będą to> wskazówki nie na temat „jak wypowiadać się pięknie”, lecz na .temat „jak wypowiadać się sprawnie”. Istnieje wiele pięter wtajemniczenia w arkana sztuki sprawnego wypowiadania się. Być może jest po prostu tak, iż od któregoś tam piętra zaczyna się właśnie sztuka. Otóż autorzy nie sądzą, by materiał zebrany w tej książce mógł być budulcem dla tych najwyższych pięter sprawności językowej: książka pisana była z myślą o piętrach niższych i średnich.

Nie ma¹ autentycznej, rzetelnej tradycji w dziedzinie praktycznej stylistyki polskiego języka warstw wykształconych. Za granicą, przede wszystkim we Francji, w Anglii i w Stanach Zjednoczonych, funkcjonują na rynku księgarskim setki książek poświęconych sprawności językowej. W Polsce ostatnie stylistyki mające pozory stylistyk praktycznych ukazały się przed pół wiekiem’.

7