68037 s che 1T

ruezdysocjowgjrych wskaźnika (Kin). Dodanie zasady obniża natomiaat stężenie jonów HjO*. gdyż są one wiązane przez jony OH". Wówczas dalsze cząsteczki wskaźnika ulegają dysocjagi, co sprawia, że występuje on głównie w postaci anionów In', które nadają roztworowi charakterystyczną dla nich barwę. Przykładem tego typu wskaźników jest fenotoftaJeina. Cząsteczki feooloftaleiny są bezbarwne, natotrdast jej aniony mają charakterystyczną czerwo no-fi ołet o%vą barwę.

W przypadku wskaźnika, będącego słabą zasadą równanie dysocjacji ma postać:

InOH in^f + OF barwa 1    barwa II

Dodatek zasady cofa dysocjację wskaźnika, natomiast dodatek kwasu powoduje, że w roztworze występują niemal wyłącznie kationy In’, odznaczające się inną barwą. Przykładem tego typu w^Tskaźników jest oranż metylowy, którego cząsteczki niezdysocjowane mają barwę żółtą, a kationy In‘ - czerwoną

W tablicy 9.2 (rozdział 9) podano charakterystykę niektórych częściej stosowanych wskaźników alkacymetrycznych.

Przykład I.

Obliczyć stężenie molowe roztworu kwasu siatkow^rego(VI), jeżeli 18 cm³ tego roztworu zużyto na zmiareezkowatlie 15,0 cm¹ 0,1220 molowego roztworu wodorotlenku sodu. Rozwiązanie:

HaSOa + 2 NaOH = Na₂S0₄ + 2 H₂0

Należy obliczyć ilość moli NaOH, która przereagowała z kwasem siarkowym(Vl)

n - 0,015 *0,1220 « 0,0018

z reakcji wynika, że    1 mol H2SO4 -    2 mole NaOH

zatem    x    -    0,0018

x = 0,0018--2

x = 0,0009 mola H₂SO^ n 0,0009

czyli stężenie kwasu wynosi c - — -    “ 0,05

Stężenie H^SO* wynosi 0,05 moWdnr.

Przykład 2,

Próbkę sody (węglanu sodu) o masie 0,353S g rozpuszczono w wodzie, a powstały roztwór rozcieńczono do objętości 100 cm*. Na zmiareczkowanie 20 cm³ tego roztworu zużyto średnio 12,3 era⁵ 0,1048 molowego roztworu HC1- Obliczyć czystość próbki. Rozwiązanie:

N_a2C05 + 2HCI = 2 NaCl + CO2 ⁺ H2O oblicza się ilość moli HCI, która przereagowała z 20 cm³ roztworu n = 0,0123 - 0,1048 = 0,001289

z reakcji wynika, żc Iraol NajCOj -    2 mole HC1

x    -    0,001289

czyli    x — ł —    * 0,0006445

zatem w 100 cm³ roztworu zawarte jest    o = 0,0006445-    **0,00322 molaNfoCOs

stąd masa NajCO* w miareczkowanej próbce m = n M = 0,00322 -106 = 0,3413 czystość badanej próbki równa jest % Na^CCL -    ⁹⁶'^56/*

Badana próbka zawiera 06,5% czystego walano sodu.

14.2. CZĘŚĆ DOŚWIADCZALNA

Oznaczanie masy węglanu sodo w młworze

Podstawą oznaczenia są reakcje z kwasem chlorowodorowym:

NaiCOj +    HC1 = NaCl + NaHCOj,

NaHCOj + HO = NaCł + H₂0 + CO_z Reakcje te można przedstawić sumarycznie:

NazCOj + 2 HCI = 2 NaCl + H^O + CO;

Jako wskaźnik stosuje się oranź metylowy, który w punkcie równoważnikowym zmienia barwę z żółtej na różowopomarańczową

Przyrządy i odczynniki: pipeta poj. 20 cm\ cylinder miarowy 100 cm³, kolby stożkowe 250-300 cm³, 0,1 molowy HCI w biurecie, roztwór oraniu metylowego.

Wykonanie analizy

1.    Otrzymany w kolbcc o pojemności 100 cm³ roztwór Na₂COj dopełnić do kreski wodą destylowaną i starannie wymieszać.

2.    Pipetę o pojemności 20 cm⁵ przepłukać niewielką ilością badanego roztworu.

3.    Pobrać pipetą 20 cm³ badanego roztworu i przenieść do kolbki stożkowej, a następnie rozcieńczyć go 50 cm³ wody destylowanej.

4.    Do kolbki stożkowej dodać 2-3 krople roztworu oranżu metylowego.

5.    Miareczkować 0,1 molowym roztworem HCI do zmiany barwy roztworu z żółtej na rożowopomaraóczową.

Wykonanie miareczkowania

Przed rozpoczęciem każdego miareczkowania biuretę należy napełnić mianowanym roztworem HCI do kreski zerowej. Podczas samego miareczkowania lewą ręką operuje się kranikiem biurety (uważając, by go nie wysunąć). W prawej zaś trzyma się kolbkę z oznaczanym roztworem. Roztwór HCI z biurety dodawać, do kolby zawierającej badany roztwór, kroplami. Pod koniec miareczkowania, gdy zbliża się punkt równoważnikowy, po każdej dodanej kropli odczynnika należ}' roztwór badany starannie wymieszać. Aby lepiej

113