70243 skanuj0009 (56)

52 2. Koncepcje teoretyczne bliskie idei turystyki zrównoważonej

Według G. Walla [1996] pojęcie integrated tourist resort ma dwa znaczenia. Niektórzy planiści uważają je za synonim określenia „samowystarczalny” (ang. self-contained), co oznacza, iż ośrodek taki powinien być tak zorganizowany, aby zaspokoić wszystkie potrzeby turystów, ale jednocześnie grozi to jego wyłączeniem się z lokalnego układu społeczno-gospodarczego, a tym samym wystąpieniem zjawiska nazywanego efektem „enklawy turystycznej”. Na szczęście coraz częściej zwrot „zintegrowany ośrodek turystyczny” jest traktowany wręcz przeciwnie - jako wielofunkcyjny zespół urządzeń i usług turystycznych ściśle powiązany z otaczającym go lokalnym układem społeczno-ekonomicznym oraz uwzględniającym wymogi związane z ochroną środowiska przyrodniczego. Tym samym, podzielając poglądy E. Inskeepa [1991] oraz E. Inskeepa i M. Kallen-bergera [1992], koncepcję zintegrowanego ośrodka turystycznego można uznać za spełniającą założenia turystyki zrównoważonej.

2.10. Inne koncepcje użyteczne w kontekście turystyki zrównoważonej

2.10.1. Koncepcja turystyki jako spotkania kultur

Pogląd, że turystyka jest swoistym spotkaniem różnych kultur jest popularny wśród socjologów. Zdaniem K. Przecławskiego [1979, 46] pod wpływem turystyki zachodzą liczne przemiany w miejscu odwiedzanym przez turystów (może to być miejscowość, region lub kraj), jak również zmiany w osobowości turystów. Zależą one od trzech podstawowych czynników:

•    od cech zbiorowości przyjmującej turystów, a więc od cech mieszkańców obszaru recepcyjnego;

•    od cech samych turystów;

•    od mechanizmu zetknięcia się turystów z ludnością obszaru recepcyjnego.

Jak podaje wspomniany autor, na przebieg samego procesu zetknięcia się turystów z mieszkańcami danego obszaru mają wpływ typy kultury i recepcji, jakie reprezentują turyści i ludność obszaru recepcyjnego, jak również charakter polityki recepcyjnej władz centralnych i lokalnych (która może ułatwić bądź utrudnić kontakty turystów z ludnością miejscową). Koncepcja turystyki jako zetknięcia się różnych kultur zdobyła popularność wśród geografów zajmujących się społecznymi następstwami turystyki. Według G. Shawa i A.M. Williamsa [1996] turystyka jest ważnym nośnikiem innowacji. Dzięki niej na obszarach recepcyjnych mogą się dokonywać zmiany w zachowaniach społecznych (nie zawsze korzystne), natomiast powracający do ojczystego kraju (regionu, miejscowości) turyści, bogatsi o nowe doświadczenia, stają się często prekursorami nowych kierunków w modzie, przenoszą wzorce z innych kultur itp. Koncepcja G. Shawa i A.M. Williamsa pokazuje również, co oznacza - oczywiście w pewnym dłuższym horyzoncie czasowym - nierespektowanie zasad turystyki zrównoważonej. Chociaż nawiązuje ona do koncepcji traktowania turystyki jako spotkania kultur, z racji