70304 obraz7 (32)

126 E. E. Evans-Pritchard - Religia Nuerów

spodziewali się deszczu, ale dopiero po południu, po złożeniu ofiar. Mówili oni: „Zabiliśmy bydło dla Boga. Treść żołądka (wau) zostanie nawodniona dziś przez Boga, krew także”.

Uroczystość rozpoczęła się późnym popołudniem w gospodarstwie, w którym zginęła Nyakewa, czyli w gospodarstwie jej matki Nyaruithni i jej brata Malitha, chłopca jeszcze nieinicjowanego. Jej pater³³ - została ona poczęta w związku pozamałźeńskim z innym mężczyzną za życia ojca - zmarł. Ceremonia miała miejsce w domu jej matki, mimo że wniesiono już za nią opłatę małżeńską, ponieważ nie przeszła ona przez ceremonię pokładzin przed uderzeniem pioruna. Kobieta w pełni poślubiona, którą zabije piorun, staje się cołwic lmeażu jej męża, a nie lineażu jej ojca. Jej mąż jest gwande, jej właścicielem lub panem. Powiada się o takim duchu, że wyszedł za mąż za bydło i nie wróci do lineażu ojca - to znaczy, że nie będzie jego patronem. Zauważyłem, że kiedy wdowę zabije piorun w domu mężczyzny, z którym żyje po śmierci swojego męża, kopiec pogrzebowy wznosi się przy domu jej męża, choć jego krewni zapraszają jej kochanka na uroczystość upamiętniającą.

Lat, syn Pana, mistrza ceremonii (s. 287-289) z rodziny ojca Nyakewy, rozpalił rytualnie ogień przez pocieranie patyków, od niego zapalono różne ognie, na których ustawiono naczynia z warzonym piwem. Zrobiono na miejscu gliniane wsporniki dla naczyń, ponieważ nie używa się starych narzędzi przy takich okazjach. Ponieważ ceremonię odprawiano dla kobiety, zbudowano też nową glinianą zasłonę od wiatru. Mistrz ceremonii umieścił riek, gałąź, pośrodku kopca pogrzebowego i posadził obok niej drzewko nyuot. Taki kopiec i gałąź pokazuje zdjęcie zrobione przez Corfielda (fot. 3)³⁴. Drzewo nyuot jest kojarzone z duchem col, a także z deszczem i z niebem, z którego pada deszcz i uderzają pioruny i do którego odeszła dusza zmarłej osoby. Nuyot zwykle przyjmuje się, gdy sadzi się je w porze deszczowej. Jeżeli usycha, sadzi się kolejne. Wiele z drzew we wsiach nu-erskich zostało posadzonych w taki sposób.

Krótko przed zachodem słońca przybyła procesja około dwudziestu mężczyzn niosących w rękach liście tytoniu i kłosy prosa. Rzucili oni te

³³    Evans-Pritchard używa tu terminu łacińskiego na oznaczenie ojca w sensie prawnym (przyp. tłum.).

³⁴    Jest to z pewnością miejsce kultu colwic, choć jest ono bardziej wypracowane niż większość, a ofiar z liści tytoniu, które widać u jego stóp, nie zobaczy się w innych częściach kraju Nuerów. Zdjęcie zostało zrobione u wschodnich Jikany, którzy graniczą z Anu-akami, wielkimi plantatorami tytoniu.

ofiary w pobliżu kopca z dopiero co wzniesionym miejscem kultu pośrodku. Nikt nie przybył z pustymi rękami. Na czele procesji szedł mistrz ceremonii prowadząc czarnego wołu, a thak ma col. Prawdopodobnie czarny wół jest najodpowiedniejszy. Ma col - poświęcana ofiara, col - duch błyskawicy oraz colwic tworzą harmonię ciemności (col), ciemności burzy. Przed ofiarą z wołu mężczyźni przychodzący z różnych kierunków, przyprowadzają woły, kastrowane kozły i skopy. Ojciec męża zmarłej dziewczyny przyprowadził wołu, tak jak jeden z wujów. Wśród tych, którzy przyprowadzili kozły i skopy, byli matka dziewczyny, jedna z jej ciotek, jeden z wujów, kilkunastu członków klanu jej ojca oraz mężczyzna, który spłodził jej brata w związku cudzołożnym z jej matką, ponieważ również jej brat pochodził z takiego związku, choć jego ojcem był inny mężczyzna niż jej ojciec. Czarny wół został przeszyty włócznią w pobliżu kopca pogrzebowego, a pozostałe woły, kozły i skopy przeszyto zaraz potem. Nie widziałem, by przeszywano włócznią owce i kozy przy żadnej innej ofierze. Zwyczajnym sposobem składania ich w ofierze jest podrzynanie gardła. Smith opowiedziała mi, że przy takiej okazji przeszywa się ofiarę, by zaznaczyć symbolicznie natychmiastowość śmierci colwic od pioruna. Zaraz po tym, jak kozy i owca padają, przecina się je na pół przez brzuch. Wołu ćwiartuje się ze skórą, ponieważ nie używa się skór zwierząt poświęconych colwic, tak jak skór większości zwierząt ofiarnych, do przykrywania się w czasie snu i na spódniczki dla kobiet. Głowę, kopyta, część wnętrzności oraz kawał skóry czarnego wołu umieszczono u stóp gałęzi albo powieszono na niej. Zebrano też treść żołądków zwierząt i położono u stóp gałęzi, a postronki, którymi były przywiązywane do kołków, powieszono na niej. Większość mięsa czarnego wołu poszło do lineażu ojca dziewczyny, w imieniu którego został on ofiarowany, część natomiast trafiła do line-aży kolateralnych, część do kobiet z lineażu ojca, które wyszły za mąż za mężczyzn z innych lineaży, a część do wujów dziewczyny. Nie badałem, jak podzielono inne zwierzęta, ale - jak myślę - można przyjąć, że w każdym przypadku zwierzę zostało spożyte głównie przez członków klanu ojca człowieka, który dał je na ofiarę.

O świcie następnego ranka najstarszy wuj złożył w ofierze byka w imieniu klanu matki. Najpierw został on wykastrowany w swoim szałasie, ponieważ nie składa się w ofierze niekastrowanych zwierząt. Wuj wygłosił krótką inwokację, zanim przeszył go włócznią. Mięso zostało podzielone między rodzinę zmarłej dziewczyny, jej wujów oraz różnych innych krewnych ze strony matki, którzy byli obecni. Następnie mężczyzna reprezentujący matkę