71056 IMG72

od wspomnianych zadatków wrodzonych (czynników biologicznych) i wpływów środowiska, w jakim* ono przebywa; 4) od-działywania wychowawcze, będące świadomym orgaiiiizxmamemv> aktywności własnej dziecka po to, aby ukształtować w nim osobowość zgodnie z uznawanymi społecznie normami, zasadami, ideałami

Podział przyczyn trudności wychowawczych ze względu na cztery podstawowe czynniki rozwoju psychicznego dzieci i młodzieży — mimo swego niewątpliwego waloru praktycznego — me spełnia jednak w pełni wymagań, jakie stawia się poprawnej klasyfikacji. Pozbawiony jest on mianowicie jednolitej zasady podziału. Zgodny z taką zasadą jest na ogół podział przyczyn trudności wychowawczych wyróżniający: 1) przyczyny endogenne tkwiące w dziecku i 2) przyczyny egzogenne tkwiące w środowisku, w jakim żyje dziecko. Na pierwsze z wymienionych przyczyn składają się przyczyny biopsychiczne wraz ze źle ukierunkowaną aktywnością własną dziecka, na drugie czynniki społeczne (środowiskowe) oraz popełniane błędy w procesie wychowania. Ale również i ten podział budzi pewne zastrzeżenia. Nie uwzględnia bowiem tak istotnego faktu, jakim jest merozłączność wszelkich czynników określających sposób zachowania się człowieka. Z punktu widzenia jego rozwoju nie jest możliwe rozłączne funkcjonowanie czynników biologicznych, psychicznych i społecznych. Człowiek tak długo jak żyje, pozostaje swoistą całością bk>-psycho-społeczną. Dlatego też wszelkie wyodrębnienie takich czy innych czynników jest z reguły dużym uproszczeniem obiektywnie istniejącego stanu rzeczy (por. Spionek H., 1966, s. 14). Jednak do celów poznawczych jest ono nieodzowne i ma duże znaczenie praktyczne.

Przyczyny egzogenne i endogenne trudności wychowawczych uwzględniają wszystkie znane współcześnie klasyfikacje głównych tródeł nieprzystosowania społecznego. Tak np. J. Konopnicki (1971, a. 109—148) wyróżnia przyczyny środowiskowe i tzw. przyczyny wrodzone; wśród przyczyn środowiskowych największą wagę przywiązuje do przyczyn tkwiących w środowisku domowym i środowisku jrzkołnyro; natomiast przyczyn wrodzonych nieprzystosowania społecznego upatruje głównie w niewłaściwym przebiegu dęty f porodu, w tym zwłasicrt porodowego urazu

87