44881 IMG�70 (2)

30

Ryszard

śri własnej czynnika 2 * 3,927 i ładunkach od 0,438 do 0,645 Alf cha - 0,829, mocy dyskryminacyjnej pozycji od 0,393 do 0,578, skład stwierdzeń i mierzy „oczekiwania pragmatyczne". Trzecia, o wartości '! * i czynnika 3 - 3,889 i ładunkach od 0,401 do 0,687, Alfa Cronbacha = o bflO^ cy dyskryminacyjnej pozycji od 0,446 do 0,673, składa się z 9 stwierdzeń i nL*, „oczekiwania hedonistyczne". Czwarta, o wartości własnej czynnika 4 = 4 8]! i ładunkach od 0,354 do 0,651, Alfa Cronbacha = 0,875, moc dyskryminacyjna po-zycji od 0,435 do 0,655, składa się z 14 stwierdzeń i mierzy „oczekiwania kompen-sacyjne" Zbadano korelacje poszczególnych pozycji oraz wyników czterech podskal KOFAJI z Kwestionariuszem Aprobaty Społecznej (Drwal, 1995). Stwierdzono, że dla pozycji przyjęły one wartości nie większe niż -0,13, czyli słabe, a w większości były nikle. Natomiast dla wyniku ogólnego podskal nie przekroczyły wartości -0,16 (przy p < 0,001), czyli również były słabe. Dane te świadczą o dobrych parametrach psychometrycznych opracowanego narzędzia.

Test Uzależnienia od Internetu (Internet Addiction Test) Young (1998b) jest popularną miarą diagnozy patologicznego używania Internetu (PUI), na podstawie kryteriów diagnostycznych opracowanych przez autorkę (Widyanto i McMurran, 2004; Majchrzak i Ogińska-Bulik, 2006). Ponieważ badania własne ujawniły pewne słabości wiernej adaptacji metody, dokonano jej modyfikacji. W zmodyfikowanej wersji metoda składa się z 22 pytań z identyczną do oryginału 6-punktową skalą odpowiedzi i posiada bardzo dobre właściwości psychometryczne. Ma jednoczynm-kową strukturę, o wartości własnej wyróżnionego czynnika = 9,089, wyjaśniającego 41% wariancji narzędzia, z ładunkami czynnikowymi poszczególnych itemów od 0,41 do 0,72 (w większość > 0,53). Alfa Cronbacha = 0,935, moc dyskryminacyjna poszczególnych pozycji waha się od 0,39 do 0,68 (większość > od 0,5), rzetelność połówkowa = 0,95, przy korelacji miedzypołówkowej = 0,91 (patrz szczegóły: Poprawa, 2007).

Osoby badane

W badaniach przeprowadzonych on-line wzięło udział 4007 polskich internautów (2700 mężczyzn - 67,38% całej próby i 1307 kobiet - 32,62% całej próby). Średnia wieku osób badanych wyniosła 23,36 lat, najwięcej osób było w wieku 19 lat, najmłodszy miał 11 lat, najstarszy 65 lat. Największą grupę osób badanych stanowili użytkownicy internetu w wieku 19-24 lata (33,27% całej próby), najmniej liczną - osoby w wieku 40 lat i więcej (2,77% całej próby). Największą grupę badanych stanowili studenci - 32,62% całej próby, następnie 24,33% to osoby z wykształceniem wyższym, 19,94% średnim, 15,95% to uczniowie, 6,49% deklarowało wykształcenie podstawowe, a najmniej liczną grupę stanowili użytkownicy o wykształceniu zawodowym - zaledwie 0,67% próby. Należy zauważyć, że rozkład

cech demograficznych zbadanej próby internautów w ogólnych trendach zgodny jest z charakterystyką użytkowników internetu z reprezentatywnych badań ogólnopolskich prowadzonych metodami tradycyjnymi (Batorski, 20Q6b).

Wyniki badań

Oczekiwane efekty korzystania z internetu

W odniesieniu do oczekiwanych efektów korzystania z internetu, na podstawie powyżej opisanej analizy czynnikowej, wyodrębniono cztery ich typy:

1)    interpersonalne, czyli oczekiwania optymalizacji i wzbogacenia relacji interpersonalnych, poznania i zbliżenia się do innych ludzi,

2)    pragmatyczne, czyli oczekiwania ułatwienia komunikacji, zdobywania użytecznych informacji oraz rozwoju osobistego,

3)    hedonistyczne, czyli oczekiwania zmiany nastroju i rozrywki oraz

4)    kompensacyjne, czyli oczekiwania transformacji i oswobodzenia własnej osoby od kompleksów i zahamowań (patrz: tabela 1).

Stwierdzono istotne statystycznie różnice między poszczególnymi deklarowanymi oczekiwaniami (Chi² ANOVA₍₄₀₀₇. ₃₎ = 85 96,99; p < 0,0001). Internauci najsilniej deklarują pragmatyczne oczekiwania wobec efektów korzystania z Internetu (M = 3,42), następnie hedonistyczne (M = 2,58) i interpersonalne (M = 2,49), a najsłabiej kompensacyjne (M = 1,73).

Stwierdzono, że mężczyźni różnią się istotnie statystycznie od kobiet większym nasileniem każdego typu oczekiwań, a szczególnie oczekiwaniami pragmatyczny-_mi (M_m = 41,34; M_k = 40,45; z = 5,75; p < 0,001), następnie hedonistycznymi (M_m = 23,39; M_k = 22,64; z = 3,84; p < 0,001) i kompensacyjnymi (M_m = 24,37; M_k = 23,54; z - 3,44; p < 0,001), a w najmniejszym stopniu interpersonalnymi (M_m = 12,45; M_k = 12,22; z j 2,04; p < 0,05).

Podzielono zbadanych internautów na 6 grup wiekowych: 1) 5 11 ^ 16 lat, 2) > 16 ^ 19 lat, 3) > 19 ^ 24 lata, 4) > 24 ^ 30 lat, 5) > 30 $ 40 lat i 6) > 40 lat i sprawdzono, czy wiek istotnie statystycznie różnicuje typy oczekiwanych efektów aktywności w internecie. Stwierdzono, że zmienna ta istotnie różnicuje wszystkie typy oczekiwanych efektów. Najbardziej oczekiwania kompensacyjne (//(5 4007) = 184,1 1; p < 0,0001), które są najsilniejsze wśród najmłodszych internautów (od 11 do 16 r.ż., Me = 27), a najsłabsze u osób powyżej 24 r.ż. (Me = 21). Podobne zróżnicowanie ze względu na wiek dotyczy oczekiwań hedonistycznych (%4007)⁼ 141,21; p < 0,0001), które również są najsilniejsze wśród najmłodszych wiekiem użytkowników (Me — 26) i stają się coraz słabsze w kolejnych grupach wiekowych, przyjmując najniższą wartość w grupie powyżej 30 do 40 r.ż. (Me | 22)