71799 skanuj0023 (128)

w znacznej części dorobku awangardowego rzucała się w oczy. Liczne utwory..*■ stanowiły.; przede wszystkim zastosowanie teorii, a nawet;, przez samych autorów traktowane były jako przykładowa ilustracja jakiejś możliwości przed* Stawionej w manifestach. Z kolei niezależność od tradycyjnych norm i mała dbałość o satysfakcję czytelnika umożliwiały stworzenie swego rodzaju sytuacji eksperymentalnej, w której ilość środków poetyckich zostaje celowo ograni*; czona, a reguły postępowania artystycznego na4| bierają demonstracyjnej konsekwencji.' Zdezo«3j rientowana publiczność sama należała do tej syJ tuacji eksperymentalnej; jej reakcje pozwalały ocenić skuteczność artystycznej próby, a

Awangarda Krakowska

Określane tą nazwą ugrupowanie poetyckiej do którego należeli Tadeusz Peiper — jegol właściwy twórca i autor głównych pism pro4 gramowych, Julian Przyboś, Jalu Kurek ora» Jan Brżękowski (czasem wymienia się też Adall ma Ważyka, który jednak nie czuł się z nimil związany), a skupione było wokół pismal „Zwrotnica” wychodzącego między 1922 a 1927 rokiem i potem „Linia”: wydawanego w latacM 1931—1932, ale już bez iidziału Peipera -4- za-sługuje na osobne miejsce w tym przeglądziij z dwu względów. Po pierwsze było to ugrupo^l wanie polskie, najważniejsze i najbardziej; Oryginalne z polskich grup awangardowych początku lat międzywojennych, a jego programj i dorobek zostawiły w poezji naszej tradycji oddziałującą żywo przez następne dziesięcioleci eia i nawet dziś mającą] swe dalekie kontynuaJ eje. Po drugie było ono oryginalne również nar tle awangardowych nurtów europejskich. Moż*i na powiedzieć, że reprezentowało ich fazę dru*!

Igą,^; do której z najbardziej znanych grup Iw > rackich przypisać należy rosyjski „LEF” kiew^-praiiy przez Majakowskiego. W sztuka Plastycznych fazie tej odpowiadały ‘rośmię^ ruchy konstruktywistyczne formujące się tui po I wojnie światowej.

PpW programie Awangardy Krakowskiej za-pirarte byty idee przejęte z pierwszych póetyc-kich awangard, których wpływy w swoim cza-feie'~Polskę ominęły. Ich idee wyjściowe: odrzucenie tradycji, a zwłaszcza tradycji ^muzealnej, Każącej traktować sztukę jako upiększający podatek do życia, i tradycji romantyezńo-mło-‘ dopolskiej z jej kultem natchnionej osobowości; ■połogia współczesności'^- wielkomiejskiej; cy-■Stizacyjnej, wypdtńiohej' twofahii⁵ tpśfld, opanowanej przez ducha egalitaryzmu; zdobywczy optymizm: „Rozpoczyna się nowa epoka: fepioka uścisku z teraźniejszością” (Peiper w pierwszym numerze „Zwrotnicy’’); niechęć do Kirytualizmu i uduchowienia. Przy tynci jednak program ten nie ńiiał nastawienia analityćz-pego, właściwego dotąd awangardom. Odnowi-■ielskie poszukiwania futurystów, kubistów Bdadaistów prowadziły przez rozkład języka Rletyckiego —przez jego dezorganizację, która BwOrzyła do póezji drogę wszelkim żywiołom płowy pozapoetyckiej, oraz z drugiej strony ^łrzez sprowadzenie języka do jego elementarnych składników. Awangarda Krakowska przejęła wyniki tych analitycznych zainteresowań, Kdnak dałef ich nie rozwijała. pW Nowych ustach, podstawowym wykładzie ■rojej teorii poetyckiej, Peiper ogłaszał: „Póe-ItjaMeart: to tworzenie pięknych zdań. [...j Nie ■owo, lecz zdanie powinno być początkowym Kanarem tworzenia poetyckiego.” I dalej: „Poemat jest to układ pięknych zdań. Funkcjonalną zależność powinna zlewać zdania poematu uchwytną jedność. Plan układu poemato-7S