skanuj0005 (397)

w znacznej części dorobku awangardowego* rzucała się w oczy. Liczne utwory' stanowiły;! przede wszystkim zastosowanie teoria, a nawet przez samych autorów traktowane były jako przykładowa ilustracja jakiejś możliwości przedstawionej w manifestach. Z kolei niezależność od tradycyjnych norm i mała dbałość o satysfakcję czytelnika umożliwiały stworzenie swego rodzaju sytuacji eksperymentalnej, w której ilość środków poetyckich zostaje celowo ograni-t czona, a reguły postępowania artystycznego na-4 bierają demonstracyjnej konsekwencji,’i Zdezorientowana publiczność sama należała do tej sy-ł tuacji eksperymentalnej; jej reakcje pozwalał^ ocenić skuteczność artystycznej próby.

Awangarda Krakowska

Określane tą nazwą ugrupowanie poetyckiej do którego należeli Tadeusz Peiper — jego) właściwy twórca i autor głównych pism pro-) gramowych, Julian Przyboś, Jalu Kurek oraz Jan Brzękowski (czasem wymienia się też Adao ma Ważyka, który jednak nie czuł się z nimfl związany), a skupione było wokół pisma „Zwrotnica” wychodzącego między 1922 >af4927 rokiem i potem „Linia” wydawanego w latacły 1931—1933, ale już bez udziału Peipera) **-. za-sługuje na osobne miejsce w tym przeglądzie z dwu względów. Po pierwsze było to ugruporf wanie polskie, najważniejsze i najbardziej oryginalne z polskich grup awangardowych; początku lat międzywojennych, a jego prograna i. dorobek zostawiły w poezji naszej tradycji oddziałującą żywo przez następne dziesięciolecia i nawet dziś mającą- swe dalekie kontynual ćje/ Po drugie było ono oryginalne również naj tle awangardowych nurtów europejskich. Moż-i na, powiedzieć, że reprezentowało ich fazę dru-j

gą, do której z najbardziej znanych grup ffl rackich przypisać należy rosyjski „LEF” kiejp-' prany przez Majakowskiego. W sztuką Kastycznych fazie tej odpowiadały rozmaj puchy konstruktywistyczne formujące sią tuż ń»o I wojnie światowej.

■&W programie Awangardy Krakowskiej za-■rarte były idee przejęte z pierwszych poetyckich awangard, których wpływy w swoim cza-teie-Polskę ominęły. Ich idee wyjściowe: odrzu-■Cnie tradycji,; a zwłaszcza tradycji ^rńiuzealnej, każącej traktować sztukę jako upiększający dodatek do życia, i tradycji romantyeziio-mło-dopolskiej z jej kultem natchnionej osobowości; ■teologia współczesności — wielkomiejskiej, cy-■felizacyjnej, wypełnionej tworami techniki, opanowanej przez ducha egalitaryzmu; zdobywczy optymizm: „Rozpoczyna się nowa epoka: ppoka uścisku ź teraźniejszością’’ (Peiper w pierwszym numerze „Zwrotnicy”); niechęć do feirytualizmu i uduchowienia. Przy tym jednak pogram ten nie miał nastawienia analityćz-Bego, właściwego dotąd awangardom. Odnowi-Helskie poszukiwania futurystów, kubistów ■jładaistów prowadziły przez rozkład języka ■fetyckiego ^ przez jego dezorganizację, która ■Warzyła do poezji drogę wszelkim żywiołom hnowy pozapoetyckiej, oraz z drugiej strony Jprzez sprowadzenie języka do jego elementarnych składników. Awangarda Krakowska przejęła wyniki tych analitycznych zainteresowań, jedna k dalej ich nie rozwijała,

■ W Nowych ustach, podstawowym wykładzie ■Wojej teorii poetyckiej, Peiper ogłaszał: „Poe-zjaPjest to tworzenie pięknych zdaftl Nie słowo, lecz zdanie powinno być początkowym zamiarem tworzenia poetyckiego.” I dalej: ■Poemat jest to układ pięknych zdań. Funkcjonalna zależność powinna zlewać zdania poematu ^ uchwytną jedność. Plan układu poemato-

73