72407 P3100036

tamjiml Bmśmm mmdGatpodarką tynkową

zmianami samego n oku pracy gospodarki globalnej spowodowanej kryzysem naftowym w 1973 r. Procesowi temu towarzyszył spadek zapotrzebowania na cudzoziemskie „ręce do pracy’ w gospodarkach centrum. Wśród czynników wywołujących te zmiany Castles i Miller wyszczególnili:

•    zwiększona mobilność kapitału (otwieranie fabryk w krajach o niższym poziomie rozwoju);

•    rewolucje technologiczną (zmniejszenie zapotrzebowania na pracę manualną);

•    zanikanie tradycyjnych zawodów wykonywanych przez robotników wykwalifikowanych:

- rozwój sektora usług potrzebującego zarówno pracowników wysoko, jak i nisko wykwalifikowanych;

•    rozprzestrzenianie się „szarej strefy" w gospodarkach o niższym poziomie rozwoju;

•    elastyczność podaży pracy, czyli zróżnicowanie form zatrudnienia (praca na pół etatu);

•    zróżnicowanie struktury siły roboczej pod względem płci, wieku i pochodzenia (obecność kobiet i przedstawicieli mniejszości etnicznych na formalnym i niefor-malnym rynku pracy).

Pomimo tych zmian utrwalone do tej pory łańcuchy migracyjne na obszarach o nadmiarze siły roboczej nie mogły już zostać rozerwane. Zaprzestanie werbunku i nakłonienie części pracowników cudzoziemskich do powrotu do domu nie przyczyniły się do zmniejszenia liczby imigrantów. Korzystali oni z nowo nabytego prawa połączenia z członkami rodzin, co skutkowało też pozornym aranżowaniem małżeństw w celu ułatwienia procedury osiedlenia. W tym okresie wskutek restrukturyzacji gospodarek krajów europejskich, a co za tym idzie - zmiany struktury rynku pracy i zmniejszonego popytu, pracownicy cudzoziemscy najczęściej przechodzili do szarej strefy¹⁵.

* M Okdfeki, Migracje...

Po 1973 r. kraje Europy Południowej: Włochy Grecja,' Hiszpania i Portugalia zaczęły doświadczać napływu emigrantów powrotnych, a pod koniec łat 70. stały się krajami przyjmującymi imigrantów z Afryki i Azji W tym czasie kraje europejskie, które do tej pory przyjmowały cudzoziemską siłę roboczą, znacznie zaostrzyły zasady swoich polityk imigracyjnych w zakresie dostępu do rynku pracy. Zaczęto się również wycofywać z polityki integrowania rodzin cudzoziemców w kraju przyjmującym¹. Wówczas pojawił się nowy typ migracji oparty na motywach prześladowań. Osoby ubiegające się w tym okresie o azyl lub status uchodźcy pochodziły z krajów dotkniętych różnorodnymi konfliktami społeczno-gospodarczymi lub wojną domową².

Migracje wewnętrzne w ramach samej Wspólnoty Europejskiej na początku nasiliły się wraz z wprowadzeniem Jednolitego Aktu Europejskiego, stwarzającego wspólną przestrzeń przemieszczania się, przepływu kapitału i usług.

Napływ imigrantów zarobkowych z krajów Europy Środkowo-Wschodniej do krajów Wspólnoty Europejskiej/ Unii Europejskiej w końcu lat 80. i w pierwszej połowie lat 90. XX w. był spowodowany zmianami geopolitycznymi na świecie, związanymi z rozpadem Związku Radzieckiego. Pomimo wielu obaw związanych z masowym napływem obywateli z krajów Europy Środkowo-Wschodniej tradycyjne kraje imigracyjne ożywiły w pewnym stopniu proces rekrutacji pracowników cudzoziemskich. W celu regulacji napływu pracowników cudzoziemskich z Europy Środkowo-Wschodniej kraje UE zawarły porozumienia dwustronne z krajami związkowymi i byłymi satelickimi Związku Radzieckiego. Większość umów bilateralnych została zawarta przez Niemcy, głównie w odniesieniu do migracji sezonowych i pracowników-gości. W pierwszej połowie lat 90. XX w. wraz z licznymi ograniczeniami dostępu na

19

1

* Council of Europę Press 1991

2

M. Okólski, Migracje...