69085 skanuj0051 (43)

52 Rozdział 4.

4.3. Rodzaje próbek

Kształt i wymiary próbek opisuje norma PN-EN/10045-1, która dotyczy badań udamości na młotach wahadłowych typu Charpy’ego. Próbki według tej normy mają mieć przekrój kwadratowy 10x10 mm oraz długość 55 mm. Mogą się różnić kształtem i głębokością karbu oraz szerokością b przekroju próbki. Ma to związek z możliwością dopasowania zakresu energii młota do właściwości udamościowych badanych materiałów. Wspomniana norma dopuszcza szerokość b próbek wynoszącą 10; 7,5 i 5 mm. Norma PN-EN/10045-1 przewiduje następujące rodzaje próbek:

•    próbka typu Mesnagera - rys. 4.4,

•    próbka typu ISO - Charpy U - rys. 4.5,

•    próbka typu ISO - Charpy V - rys. 4.6.

Rys. 4.4. Próbka typu Mesnagera

Najczęściej używa się do badań próbek typu Mesnagera, które są dostosowane do przeciętnych właściwości udamościowych większości stali oraz do typowych mas bijaków młotów Charpy’ego. Próbki typu ISO - Charpy U stosuje się do badań materiałów o bardzo dużej udamości, takich jak stale niskowę-glowe, stale stopowe o podwyższonych parametrach wytrzymałościowych, stopy metali nieżelaznych. Próbki typu ISO - Charpy V mają zastosowanie do badań stali o bardzo wysokich parametrach wytrzymałościowych i udamościowych po obróbce cieplnej. Karb typu V wywołuje silną koncentrację naprężeń o ukierunkowanym gradiencie, co powoduje powstanie poprzecznego złomu