69703 Obraz1 (67)

w jednej z tych grup i tworzy połączenie koordynacyjne z innym heteroatomem organicznej cząsteczki, tworząc chelaty.

Organiczne czynniki strącające charakteryzuje między innymi zdolność strącania trudno rozpuszczalnych osadów o bardzo dużym ciężarze cząsteczkowym, dzięki czemu można oznaczać małe ilości metali z dużą dokładnością. Wadą takich odczynników jest ich koszt, mała trwałość oraz fakt, że są na ogół słabo rozpuszczalne w wodzie.

Metoda strącania niklu(U) dimetyloglioksymem (odczynnik Czugajewa, hhDm) jest powszechnie stosowana w wagowej analizie zawartości ni-klu(I). Powstały dimetyloglioksymian niklu(II) (różowy, kłaczkowaty osad) jest chelatem, trudno rozpuszczalnym w wodzie, lecz rozpuszczalnym w rozpuszczalnikach niepolamych (chloroform, tetrachlorek węgla) (rys. .3,8).

Reakcja strącania Ni(H) przebiega według poniższego równania:

1 NiSOt + 2NH4OH -> (C^HAN^i + (ŃH&SO* + 2H₂0

1 2 Rys. 3.8'. Wzór strukturalny dimetylóglioksytnianu niklu(II) (1) i budowa powstałego kompleksu (2)

Wagowemu oznaczaniu nikiu(II) za pomocą Hp»m przeszkadzają substancje utleniające. W ich obecności tworzy się czerwony, rozpuszczalny

w wodzie kompleks dimetyloglioksymu niklu(IV). Związek ten służy do spektrofotometrycznego oznaczania małych ilości niklu.

Odczynniki

1)    1:1 roztwór kwasu solnego,

2)    1% alkoholowy roztwór dimetylogliokymu,

3)    10% roztwór amoniaku.

Sposób wykonania

Badany roztwór rozcieńczyć wodą w zlewce do około 50 cm³ i zakwasić I cm³ kwasu solnego (1:1). Ogrzać roztwór do temperatury 60°C i dodać 1% alkoholowego roztworu dimetyloglioksymu. Mieszając roztwór bagietką dodawać po kropli amoniaku do wytrącenia się czerwonego osadu i pojawienia zapachu amoniaku. Naczynie z osadem przykryć szkiełkiem zegarkowym i odstawić na łaźnię wodną (60°C) na około 30 minut. Następnie powstały osad odsączyć w szklanym tyglu z dnem porowatym G-4 doprowadzonym do stałej masy. Osad przemyć wodą i wysuszyć w temperaturze 110-120°C do stałej masy.

Mnożnik analityczny do przeliczenia masy Ni(HPm)₂ na nikiel wynosi 0,2032.

79