75230 Obraz (499)

A = f (B)

df ^v ’

B = f(C)

lub

C = f (B) df ^v '

df ^v '

C = f(A)

df ^v '

{ Tego typu układ definicji zawsze fałszuje rzeczywistą hierarchię jednostek w systemie leksykalnym danego języka i jako taki musi zostać odrzucony. Przykład: toteż = a więc a więc = a zatem a zatem = toteż

W tych trzech definicjach (to znaczy w każdej z nich z osobna) został popełniony błąd ignotum per ignotum, jako że poszczególne definiensy nie są jednostkami o mniejszym niż definiendum stopniu złożoności semantycznej. Oprócz tego w całym układzie tych definicji został popełniony błąd błędnego koła pośredniego. ,

Bibliografia: Ajdukiewicz 1975, 1985, Apresjan 1972, 1980, Bogusławski 1988, Grochowski 1982, 1988, 1990, 1993, Grzegorczykowa 1988, 1990, Kotarbiński 1961, MEL 1970, Mortimer 1987, Pawłowski 1986, Saloni i in. 1990, Wierzbicka 1969, 1971, 1972, 1975, 1980, 1985, Ziembiński 1974.

Zadania

27.    Ustal, do jakiej klasy definicji należą podane niżej przykłady. Odpowiedź uzasadnij.

A.    ktoś jest narąbany ‘ktoś jest pijany’

B.    fasola ‘Phaseolus, roślina z rodziny motylkowatych (Papilionaceae), strączkowa, jednoroczna, długości łodygi od 40 cm do 3 m, o dużych liściach i białych, żółtych lub czerwonych kwiatach; uprawiana pospolicie w wielu odmianach karłowych (pieszych) i tycznych dla jadalnych nasion strąków, czasem jako roślina ozdobna’

C.    ile ‘zaimek zastępujący liczebniki główne (lub nawiązujący do nich) zwykle przy rzeczownikach w liczbie mnogiej (niekiedy także pojedynczej, jeżeli rzeczownik oznacza zbiór czego, mnogość, coś dającego się mierzyć, liczyć) lub zastępujący całe połączenia liczebników głównych z rzeczownikami’

D.    i ‘spójnik występujący między członami szeregu zdań lub szeregu części zdań’ '[ * 0W1/1 *

E.    książka ‘coś, co zostało wytworzone przez jakichś ludzi w tym celu, aby ludzie mogli to czytać’

F.    miłość ‘uczucie’ /V\ &Ubwi, i    q j j,~.

G.    mnogość ‘wyrażenie języka polskiego oznaczające, iż czegoś jest bardzo dużo’

H.    cholera ‘wyrażenie używane jako przekleństwo lub jako wyzwisko’

I.    cena ‘wartość przedmiotu wyrażona w pieniądzach’

J.    bark ‘pas barkowy’ Q/V\d>CN^A.'ć>roUl£,

28.    Jaki błąd został popełniony w podanych niżej definicjach (układach definicji)? Biorąc pod uwagę zasady poprawnego definiowania, wymień rodzaje najczęściej spotykanych błędów i podziel przytoczone definicje z tego punktu widzenia.

A.

B.

aspiryna ‘związek organiczny, kwas acetylo-salicylowy, bezbarwne kryształki rozpuszczalne w wodzie o smaku kwaśnym’    i T QA/\CJU f 1 O O

a. cierpki ‘o smaku: kwaskowaty’

i

<U* Ua l

b.    kwaskowaty ‘nieco kwaśny, mający kwaśny posmak’

c.    kwaśny ‘mający smak cierpki’    "H*.'

C.    zielony ‘mający barwę czwartego pasma widma’

D.    ziemia ‘trzecia z kolei planeta okotosloncr/na, o kształcie elipsoidy obrotowej, składająca się ze skorupy (litosfery), płaszcza i ji|dra’ 6Mctjł/yt. _f I

a. polemika ‘spór publiczny, przeważnie pisemny, na tematy polityc/ne literackie itd.’

b. spór ‘spieranie się z kimś, polemika, zatarg’ 1 ₍ <-

c.    spierać się ‘toczyć z kimś spór’    J O 'ć,    '    .p0V»

d.    zatarg ‘spór o coś’

ktoś ‘ktoś nieokreślony, nieznany mówiącemu' 'OJUAA |.’i.    ¹ VV1

a.    depesza ‘tekst przesłany telegraficznie’

b.    telegram ‘tekst zawierający jakąś wiadomość, przesłany telegraficznie■'

c.    telegraficznie ‘depeszą, telegramem' mianowicie ‘to jest, to znaczy, czyli’

a.    celuloza ‘in. błonnik’ L ,    ,

b.    błonnik ‘in. celuloza’ J    ^-    ^    ^!A/j

J. byt ‘istnienie, bytowanie, życie’ y/

29. Uzasadnij, iż w podanych niżej definicjach definiens i definiendnm nie spełniają postulatu przekładalności (warunku substytucji). Ustal, czy definicja jest za szeroka, czy za wąska.

.    .    ,    .. .    ,,, Vitvolca    .

A.    profesor pracownik uniwersytetu    /

B.    stół 'brązowy mebel, najczęściej drewniany, składający się z blatu opartego na nogach, służący

do spożywania na nim posiłków, pisania, stawiania różnych przedmiotów' ' :V UO

C.    krowa 'zwierzę domowe’ IaSL    ■* CK

D. *słoń 'duże zwierzę występujące w cyrku’ Ir©

E.    wódka 'wyrób alkoholowy’ XiO yi(J^oVię

F.    powieść 'epicki utwór literacki’ -yp

G.    książka 'pewna ilość złożonych arkuszy papieru, zadrukowanych tekstem literackim,

naukowym lub użytkowym’    \łtQ\ blL

H.    piłować 'dzielić pewien przedmiot na dwie części’ .' CL o i ^ A/C ’.

I.    cielę 'małe, młode łani i sarny’

J.    ciecz 'przezroczysta substancja o stanie pośrednim między stałym a gazowym, o określonej

objętości, a bez określonej postaci, przybierająca kształt naczynia, w którym się znajduje’

E.

F.

G.

H.

I.

jb k. b c ■ f >

30. Która z podanych niżej dwóch definicji tego samego wyrażenia spełnia w sposób bardziej adekwatny warunki nałożone na definicję semantyczną. Odpowiedź uzasadnij.

A.	a.
	b.
B.	a.
	b.
C.	a.
	b.
D.	a.
	b.
E.	a.
	b.
F.	a. b.

tylko ‘nie sądź, że więcej’ A

tylko ‘partykuła ograniczająca, wyodrębniająca lub wyróżniająca pod względem zakresu albo treści to, do czego się odnosi’ zaledwie 'sądzę, że rozumiesz, że to mało’ X

zaledwie 'partykuła oznaczająca minimalne nasilenie czynności (stanu), krótki czas trwania czegoś’

tłumaczyć 'wyjaśniać, objaśniać coś komuś’

tłumaczyć 'działać po to, aby spowodować, żeby ktoś coś zrozumiał’ kochać 'darzyć kogoś miłością’ X, kochać 'pragnąć powodować dobro’

mózg 'miękka część ciała w czaszce, bez której nie można myśleć’ X. mózg 'część układu nerwowego znajdująca się wewnątrz czaszki u człowieka i zwierząt kręgowych’

poinformować 'spowodować, że ktoś zaczął coś wiedzieć’

poinformować 'udzielić informacji, wskazówek, objaśnić, powiadomić o czym, podać do wiadomości’ *