76069 s190 (3)

Koszykarstwo

Koszykarstwo jest jedną z nielicznych leśnych umiejętności, która znalazła swoje miejsce w naszym świecie ze stali i betonu i przetrwała w nim w najczystszej postaci. Wyplatanie koszy ma w sobie coś z magii. Fascynujące, przenikające się sploty świadczą o tym, że ich twórca zna na wskroś surowiec, w którym pracuje. Nigdy dwa z pozoru identyczne kosze nie są dokładnie takie same. Indianin powiedziałby, że każdy z nich ma swoją własną magię i na pewno jest to prawda. Weź najzwyklejszy koszyk, który stoi w domu, i przyjrzyj się jego powtarzającym się w hipnotycznym rytmie splotom. Zaklęta w nich jest historia jego powstawania i doskonałej harmonii panującej między twórcą i tworzywem.

Wyplatanie koszy jest taką formą aktywności, która pociąga tylko nielicznych ludzi zgłębiających leśne rzemiosło. Nie jest tak ekscytujące i nie wydaje się tak niezbędne jak umiejętność niecenia ognia czy budowania szałasów. Pomimo to zbieranie materiału, a potem wyplatanie koszy i pojemników na śródleśnej polanie, oświetlonej przedzierającymi się przez gałęzie promieniami słońca, jest jednym z najbardziej pochłaniających i dających zadowolenie leśnych doświadczeń. Kiedy kosz już będzie gotowy, to ilekroć na niego spojrzysz, jego sploty będą opowiadać Ci o dniach, podczas których powstawał i o ludziach, którzy towarzyszyli Ci wtedy. Wśród Indian Porno z Kalifornii istnieje zwyczaj obdarowywania się pięknie wykonanymi koszami, ozdobionymi wplecionymi w nie piórami. Taki dar lepiej wyraża uczucie przyjaźni niż jakiekolwiek słowa, w jego splotach bowiem zawartych jest wiele godzin z życia osoby, która go wykonała i ofiarowała.

Umiejętność wyplatania jest potrzebna komuś, kto chce się czuć w naturalnym środowisku jak w domu. jeśli opanujesz ją, to wykonasz pojemniki na żywność i wodę, naczynia do gotowania i maty, na których będziesz mógł pracować. Materiał na kosze można znaleźć wszędzie. Do ich wyplatania nadają się włókniste liście traw lub innych roślin. Jeżeli to możliwe, dobrze jest ten roślinny materiał przed wykorzystaniem pozostawić do wyschnięcia, a potem trochę namoczyć, żeby stał się znowu elastyczny. Opisane poniżej techniki umożliwią Ci pracę z każdym tworzywem nadającym się do wyplatania. Pionowe włókna tworzące boki kosza nazywamy osnową, poziome zaś, które między nimi przeplatamy, wątkiem. W następnych podrozdziałach omówiłem proste, podstawowe techniki dostosowane do sytuacji walki o przetrwanie. Gdybyś jednak chciał dowiedzieć czegoś więcej na temat dekoracyjnych technik koszykarskich, to jest wiele wspaniałych książek poświęconych tej tematyce.

Techniki i materiały koszykarskie

Brzozowa kora. Jest to jeden z najłatwiejszych w obróbce materiałów nadających się do wytwarzania koszy, chociaż niestety w odpowiednich ilościach jest ona dostępna tylko w wielkich brzozowych lasach północy. Zdobądź duże, szerokie płaty

kory. Odrywaj je od pnia podważając ostrożnie, tak żeby nie popękały. Wykazują one tendencję do zwijania się. Czerwonoskórzy mieszkańcy północny dzięki zdobytemu doświadczeniu nauczyli się zdejmować korę nie zabijając drzewa, Ty zaś powinieneś zadowolić się korą z powalonych drzew. Żeby uczynić korę bardziej giętką, namocz ją lub polej gorącą wodą. Zwykle również układam jej płaty na równej powierzchni i przyciskam ciężkimi kamieniami, żeby je wyprostować. Biała zewnętrzna strona kory będzie stanowiła wnętrze kosza, więc układaj ją tą stroną do góry.

Wytnij formę nożem, wykonując ruchy takie jak przy piłowaniu i pozaginaj korę, by nadać jej pożądany kształt. Jeżeli jest ona zbyt sztywna, pomóż sobie polewając ją gorącą wodą. Tego rodzaju kosze po nadaniu im kształtu zszywa się. W tym celu przygotuj sobie trochę świerkowych korzeni i kiedy zdecydujesz, w których miejscach mają być szwy, wywierć kościanym szydłem otwory. Następnie włóż w nie kołeczki wielkości zapałek, które tymczasowo zepną całą konstrukcję. Wywiercenie otworów na szwy jest trudnym zadaniem. Rób to powoli, bardzo łatwo możesz bowiem uszkodzić korę. Dużo bezpieczniej jest wiercić na stabilnej drewnianej podkładce.

Kiedy cały kosz jest już spięty kołeczkami możesz zacząć go zszywać. Jeżeli chcesz, żeby był wodoszczelny, to przed przystąpieniem do spinania posmaruj zachodzące na siebie łączenia sosnową żywicą. Zwykle po zszyciu podgrzewam te miejsca płonącą głownią w celu roztopienia żywicy i lepszego sklejenia połączeń. Na samym końcu powinno się uszczelnić żywicą szwy. Żeby usztywnić całą konstrukcję, należy zrobić z cienkiej elastycznej gałązki lub rozszczepionego korzenia rant, który po prostu przyszywa się do krawędzi kosza.

Technika taśmowo-krzyżowa. Podstawowa technika wyplatania koszy opiera się na najprostszym splocie „górą-dołem”. Chociaż istnieje wiele jej odmian, to główne zasady pozostają te same. Sprawdza się ona doskonale, kiedy surowcem są płaskie pasy kory lub długie liście, takie jakie ma na przykład trzcina. Korzystając z tej techniki można łatwo wykonywać proste kosze do przechowywania różnych rzeczy. Wypleć kwadratowe lub prostokątne dno kosza pozostawiając wystające wokół pasy wątku i osnowy, które po podgięciu do góry będą stanowiły osnowę jego ścian. Między nimi przeplataj wokół wątek, aż powstanie koszyk. Jeżeli musisz dodać materiał, żeby powiększyć ściany, po prostu umieść go na przedłużeniu osnowy lub wątku i wpleć.

Bardziej skomplikowanych odmian tej techniki używa się, żeby uzyskać efekt omijania przez wątek zmieniającej się liczby pasków osnowy lub przy pleceniu pod różnymi kątami; istnieje tu nieskończona liczba możliwości.

Technika żeberkowo-krzyżowa. Jest to jedna z najbardziej praktycznych metod robienia koszy ze względu na łatwość, z jaką można stosując ją robić plecionki z roślin o włóknistych łodygach, takich jak powojnik czy wiciokrzew. Zacznij od ułożenia włókien osnowy. Wątek składa się z dwu pasm, które krzyżujemy ze sobą pomiędzy jej kolejnymi włóknami. Stosując tę technikę można wyplatać maty, sandały i kosze do przenoszenia ciężkich ładunków. Koszykarze z plemienia Pajutów potrafili wytwarzać kosze o tak ciasnym splocie, że kiedy wypełniło się je wodą i włókna

191