76256 skanuj0010 (385)

Rozdział VI

ROZPOZNAWANIE I POSTĘPOWANIE WE WSTRZĄSIE

Dr n. med. Waldemar Machała, dr n. med. Piotr Pietkiewicz

1. ROZPOZNAWANIE WSTRZĄSU

Wstrząs jest zespołem objawów, wynikających z niedostatecznego utlenowania tkanek. W normalnych warunkach prawidłowe funkcjonowanie wszystkich układów ustroju ludzkiego (przede wszystkim nerwowego, sercowo-naczyniowego i oddechowego) zależy od właściwego natlenienia narządów i tkanek. Niebagatelną rolą odgrywa tutaj objętość i skład (elementy morfotyczne) krwi. Zaburzenie równowagi pomiędzy dostarczeniem tlenu do wszystkich komórek ustroju, a jego zużyciem jest przyczyną wystąpienia (początkowo) odwracalnych zaburzeń, które nie leczone doprowadzają do śmierci. Przebieg wstrząsu jest zjawiskiem indywidualnym, co oznacza, że może on być inny u osoby młodej i u człowieka w podeszłym wieku, pomimo tego, że utracili oni np. podobną objętość krwi. Dokładne określenie w warunkach przedszpitalnych momentu rozwinięcia się wstrząsu jest trudne. W jego rozpoznawaniu celowe wydaje się połączenie przyczyn do niego prowadzących i stanu ogólnego pacjenta (w odniesieniu do wcześniejszych schorzeń, jak i aktualnego stanu ogólnego określonego stanem przytomności i świadomości, zabawieniem, temperaturą i wilgotnością skóry; częstością pracy serca i ciśnienia tętniczego krwi). Do wstrząsu mogą doprowadzić:

1.    Zmniejszenie objętości wewnątrznaczyniowej (wstrząs hipowolemiczny) w następstwie;

•    utraty krwi (wstrząs krwotoczny), spowodowany urazem, lub np. ciążą pozamaciczną, czy łożyskiem przodującym,

•    utraty osocza (oparzenie),

•    utraty wody lub/i elektrolitów (wymioty, biegunka).

2.    Zmniejszenie wydolności serca (wstrząs kardiogenny w przebiegu np. zawału mięśnia sercowego).

3.    Reakcja uczuleniowa (wstrząs anafilaktyczny), której następstwem jest „zwiększenie” pojemności układu naczyniowego (zmniejszenie oporu naczyniowego) przy niezmiennej objętości krwi krążącej. Objawy wstrząsu anafilaktycznego mogą wystąpić po ukąszeniu przez np. owada oraz po przyjęciu niektórych leków (np. pochodne kwasu acetylosalicylowego, penicyliny).

110