69850 Obraz (530)

kariery. Sanitariusz czy dozorca ryzykuje w tym samym stopniu co prefekt policji.

: Sprawiedliwość udręki, równość wobec strachu, tęsknoty i śmierci sprawiają, że ludzie cierpiący i samotni mogą poczuć się złączeni we wspólnotę. Stopniowo zaczynają dostrzegać, jak bardzo ich los \ przypomina sytuację sąsiada i jak bardzo, choć zgorzkniali i nieufni, potrzebują się nawzajem.

" Joseph Grand (Józef Wielki) to jak na ironię nazwiska człowiek przez nikogo zwykle nie dostrzegany. Wątły, przeciętnie inteligentny urzędnik, trochę pechowy, bo opuściła go żona, trochę nieudolny, bo, mimo wielu lat sumiennej pracy, wciąż na tym samym stanowisku. Gdyby nie wybuch epidemii, nikt nie dowiedziałby się o jego sekretnej twórczości: Grand pisze powieść, która, gdy będzie wreszcie gotowa, zachwyci wydawców. Lecz, co najbardziej boli niespełnionego autora powieści, to zaplanowane z rozmachem dzieło, od lat pochłaniające czas i uwagę Granda, na papierze istnieje tylko w formie pierwszego zdania. „W piękny poranek majowy wytworna amazonka, siedząc na wspaniałej kasztance, jechała kwitnącymi alejami Lasku Bulońskiego.”¹

Małomówny Gonzales o końskiej głowie potrafi tylko grać w piłkę nożną. W czasie zarazy nie odbywają się mecze; środkowy napastnik nie ma nic do roboty. Utrzymuje kontakty z handlarzami, którzy, korzystając z izolacji miasta, bogacą się na przemycie. Urzęduje w hiszpańskiej restauracji i załatwia sprawy między jednym a drugim kęsem sałatki z pomidorów i czerwonego pieprzu. Typowy przedstawiciel biednej imigracji, działającej często nielegalnie na marginesie praworządnego społeczeństwa, które odnosi się doń z nieukrywaną wyższością.

Arystokratę ducha, skupionego ojca Paneloux, miasto zna z jego naukowej aktywności, publikacji i odczytów. Pod koniec pierwszego miesiąca dżumy w kościołach celebruje się msze w intencji ofiar

Tamże, s. 89.

choroby. Paneloux postanawia wygłosić kazanie, wieńczące okres tych szczególnych modlitw. Odrodzona w zagubionych duszach wiara porywa tłumy, toteż mimo ulewnego deszczu przed drzwiami katedry licznie gromadzą się ci, dla których zabrakło miejsca wewnątrz. Duchowny smaga ich słowami nagany, groźby, przestrogi: Bóg wie, co robi - karze ludzkość za grzechy, zsyłając klęski i zarazy. Jezuita wydaje się nieomylny. On jeden rozszyfrował wielką zagadkę dżumy; on jeden rozumie, że trzeba ją przyjąć spokojnie i cieszyć się z szansy odkupienia win, którą ofiarowuje cierpienie.

/Rentier Cottard żyje jakby celowo na uboczu. Z nikim nie chce utrzymywać kontaktu, aż do czasu, gdy wybucha epidemia. Wtedy dopiero zaczyna korzystać ze swych kapitałów, które pomnaża, handlując alkoholem. W dniach największej rezygnacji i apatii orańczyków Cottard przejawia dobry humor i ochotę do towarzyskich spotkań. Elegancko ubrany bywa we wszystkich niemal dobrych lokalach miasta, odznacza się uprzejmością i miłym uśmiechem. Na tle wszystkich zmęczonych, zrozpaczonych współobywateli Cottard „to człowiek, który rośnie.”¹

Sędzia Othon wzbudza zainteresowanie ze względu na niezwykłą surowość. Wraz z rodzinąjada obiady w hotelowej restauracji. Odzywa się rzadko; mówi „pani” do żony i „on”, „ona” do dzieci. Jest zawsze ubrany tak, jakby wybierał się na pogrzeb lub wprost do trumny. Z niespotykaną skrupulatnością traktuje zawodowe obowiązki i ubolewa ogromnie nad tym, że w czasie choroby trafiają do niego tylko sprawy o naruszenie rygorów epidemii. To, że nigdy tak bardzo nie szanowano starych praw, w okresie dżumy czyni sędziego śledczego niepotrzebnym.

Stary Castel, pierwszy w środowisku lekarskim wypowiada głośno słowo: dżuma. Kiedy okazuje się, że zapasy serum sąniewielkie i że bakcyl atakujący miasto różni się od klasycznej odmiany, cierpliwy doktor rozpoczyna próby wyprodukowania własnej szczepionki.

41

1

Tamże, s. 161.