77236 IMG70 (8)

Budowa i lunkqe ciała owadów leśnych 39

cyany, które po dostaniu się do data owadów np. stonek, biedronek i innych nadają im specjalne ubarwienie.

Ubarwienie optyczno-strukturalnc jest wynikiem uginania, rozczepiania i załamywania się promieni słonecznych w nskórku i jego utworach, jakimi sij łuski. Powstają w len sposób tęczowe, mieniące się barwy, szczególnie efektowne na skrzydłach motyli, np. mic-maka stróżnika (Apatura ilia Schiff.). ulegające zmianie w zależności ud kierunku obserwacji i kierunku padania promieni. Ubarwienie i rysunek ciała owadów często ułatwiam oznaczenie gatunku i są ważną, ale me zawsze pewną, z uwagi na zmienność, cechą taksonomiczną.

3.1.3. Znaczenie skóry w kontakcie owadów ze środowiskiem

Funkcje skóry w kontakcie owadów ze środowiskiem, jakkolwiek różnorodne, mogą być rozpatrywane z dwóch punktów widzenia: jako izolujące i jako łączące organizm owada z otoczeniem.

Rozważymy obecnie ochronną rolę skóry. Największym niebezpieczeństwem, jakie zagraża owadom lądowym, jest utrata wody wskutek wysychania, lub odwrotnie, niekontrolowane przenikanie wody z różnych roztworów ze środowiska do organizmu. Liczne eksperymenty wykazały, że z trzech warstw oskórka przede wszystkim cpikutikula spełnia pod tym względem rzeczywiste funkcje izolujące; oskórki wewnętrzny i zewnętrzny są dość łatwo przepuszczalne zarówno dla wody. roztworów, jak i gazów. Przepuszczalność wykazuje asymctryczność: jony z roztworów przechodzą przez oskórek stosunkowo szybko. ale nic obserwuje się przcchodzcniajonów z tkanek w hypotonicznc środowisko. Oskó-rck pozbawiony epikutikuli, szczególnie cienki, nie chroni też od utraty wody w wyniku transpiracji. ale zapewnia oddychanie przez skórę zarówno w wilgotnym powietrzu, jak i w wodzie. Jest charakterystyczne, że larwy żyjące stale w glebie, jak np. larwy chrabąszcza majowego, są często pozbawione epikutikuli. gdy np. u larw biegaczy, penetrujących powierzchnię, cpikutikula na tcrgitach jest wyraźna.

U larw ponęca (= zaciosa) szerokiego - Selatosomus tatuś F.. żyjących w glebie suchej i nie migrujących w okresie suszy w gląh. cpikutikula pokrywa całą skórę. U larw ponęca (= zaciosa) lśniącego - Selatosomus aeneus L.. gatunku bardziej higrofilncgo, cpikuti-kula jest wykształcona tylko na płytkach segmentów, a brak jej w miękkich połączeniach łych segmentów. Stąd tempo i wielkość utraty wody u obu gatunków >ą inne - większe u S. aeneus, mniejsze u S. tatuś.

Podobne są efekty występowania epikutikuli u larw owadów żyjących w drewnie Oskórek powierzchniowy larw charakterystycznych dla wilgotnego drewna, np. wynurta Ceruchus chrysomelinus Hochw.. rytla pospolitego - Hylecoetus dermestoides I.. dyląza garbarza - Prionus coriarius L., nie ma epikutikuli. podczas gdy u żyjących w suchym drewnie larw drwionka okrętowca - Lymesylon navale L.. tykotka pstrego Sestobium rufovillosum De Gecr jest on dobrze rozwinięty.

Epikutikula pokrywa też ciało gąsienic motyli zerujących na liściach w koronach drzew. Istnieje możliwość chemicznego niszczenia oskórka powierzchniowego przez jego neutralizację, co prowadzi do utraty wody z ciała i śmierci owada Wykorzystano mz k metodę do niszczenia owadów będących szkodnikami w magazynach zhoz

Na stopień przepuszczalności skory ma także wpływ budowa oskórka zewnętrznego a szczególnie jej pigmentowej części, która oprocz barwników, głownie mclamn. zawicia