IMG66 (7)

3. Budowa i funkcje ciała owadów leśnych

3.1. Skóra i jej znaczenie ochronne

3.1.1. Budowa skóry i proces linienia

Skóra owad*** okrywa ich segmentowane ciało, izolując. a jednocześnie łącząc poprze/ receptory %> oemu nerwowego organy wewnętrzne ze środowiskiem Wobec braku szkieletu wewnętrznego ikóra tworzy też podstawę aparatu s/kiclciowo-mię<niowcgo Jej funkcje i rola w życiu owadów musza być wielostronne, a budowa dostosowana do nich. Charakterystyczna ce^hą sk-»ry jest jej wielowarstwowo^ (rys. 3.I). Wyróżnia się dwie warstwy główne skóry wewnętrzna, czyli naskórek (epidemia), i zewnętrzna, czyli oskó-rck (kutikulai Ponadto w skład skóry wchodzi bardzo cienka błona podstawowa położona pod naskórkiem i będącą w zasadzie jego częścią

Naskórek jest żywym składnikiem skóry. Zbudowany jest z. jednej warstwy sześciennych łub cylindrycznych komórek, których granice zanikaja u starszych owadów. Najbardziej charakterystycznym składnikiem skóry jest oskórck wytwarzany w wyniku działalności Komórrk naskórka Oskórrk składa się z dwóch głównych warstw: stosunkowo grubej

Rysunek 3.1

Schemat budowy skóry owada (ż Roedera. 1953) B Membr - błona podstawowa, cutic - oskórek. 0 01 przewód gruczołu jednokomórkowego. Endo - oskórek wewnętrzny. Epe. - oekórok powie-'/ihmowy. Ep»d naskórek. Eao. - oskórek zewnętrzny. Gl coli - komórka gruczołowa. Membr -Mona Proc nieruchomy wyrostek pochodzenia mekomórkowego. Sd - łragmont skóry odznaczają cy vę większa twardością i oemmejszą barwą. Seta - włosek (ruchomy). Tor - komórka błony pod-stew owo). Tnch - komórka włotkołwórcza (tnchogeniczna)

Wzór strukturalny chityny (z Roadara 1953)

wewnętrznej. zwanej prokutikulą. zawierającej charakterystyczny zwia/ck chitynę. *»raz z cichszej warstwy powierzchniowej cpikutikuli. która nic wykazuje obecności chityny Z kolei w prokutikuli można wyróżnić* dwie podwarstwy wewnętrzna icndokutikulu i zewnętrzna (cgzokutikula). Podwarstwa wewnętrzna mkórka wewnętrznego, czyli endo-kutikula. jest najgrubsza i składa się z dużej liczby cienkich, blaszkowatych warstw W endokutikuli widoczne sa bardzo liczne, prostopadłe do tej warstwy kanaliki prowadzące z endodermy. Liczba takich kanalików wahać się może od 15 ty*, do I mln/mm* Pod-warstwa zewnętrzna oskórka wewnętrznego, cgzokutikula. jest najtwardsza i w mej lokalizuje się pigment nadujacy ubarwienie większości owadów. Oskórck zawdzięcza swą twardość* procesom sklemtyzacji zachodzącej szczególnie w egzokutikuli. gdzie tworzy się sklcrotyiu. czyli następuje nasycenie skóry związkami białkowymi, a swą elastyczność obecności chityny.

Chityna jest polimcrycznym związkiem z grupy wiclocukrów (C*H|jO$N) (rys 3 2» Uwaz.a się obecnie, że chityna mc występuje w przyrodzie jako samodzielny związek chemiczny. ale zawsze jako jeden z komponentów kompleksu chilynowo-białkowcgo Może być wysycona różnymi substancjami, zwłaszcza solami wapnia Chityna daje się łatwo na drodze chemicznej oddzielić* od wymienionego kompleksu. Zasadniczym składnikiem cza steczki chityny jest acctyloglikozamina. której elementarne cząsteczki zapewniają włóknista budowę chityny. Chityna jest nierozpuszczalna w wodzie, alkoholu, eterze, ksylenie i w innych organicznych n>/puszczo)mkach. a także w słabych kwasach Silne kwasy rozpuszczaj a chitynę - powstaje wówczas kwas octowy i sole glikozoaminy Nic działaja na chitynę enzymy zwierza* kręgowych, ale rozkłada ja bakteria Hunllu.% i htttmwnu Chitynę stwierdzono u stawonogów, jamochłonów, w tkankach pnrustów i niektórych grzyhiw U owadów jest skoncentrowana w skórze i w jej wytworach, w przewodzie j**kannowsm w układzie oddechowym. Nic występuje w okrywie jaj owadów, gdzie test zastąpiona przez chorioninę pochodzenia mc/odennalncgo Obecność* chityny wykrywa w większości przypadków test barwiący chitozan. który wydziela się z chityny p«Ki wpływem gotowania w stężonych ługach w temperaturze I60-I80°C. Chitozan barwi się pod wpływem jodsny na brązowo, a ten po dodaniu kwasu siarkowego przechodzi w kolor fioletowy /nonc są również inne dokładniejsze testy. W oskórku owadów udział chityny w.iha się od U', do 6tP* i na ogół nic jest mniejszy od 30*ł. halek od '4.4‘. do 9'.7*1 (hkorck m*». ze też zawierać* znaczny procent wody (9.5-79S » Na przykład w oskorku odwłok i