77445 IMGB05 (5)

102

3. Media wytworem i kreatorem współczesnej kultury - kulturowe uwarunk

Zakres manipulacji

Zjawisko manipulacji jest obecne we wszystkich dziedzinach ży_c-óżną intensywnością i w różnym zakresie. Manipuluje się obrazem '^a'^a

z różną

kiem. kontekstem. Wspomniano wcześniej, jak w zależności od końmi’

ka całowanego przez papieża Jana Pawła II nabrał zupełnie różnych _2n^tuobr_a’^

Nieporozumieniem jednak jest dopatrywanie się we wszystkim

bywa niekiedy czynione w daleko idących uogólnieniach.

BN

Zakres manipulacji można przedstawić w formie piramidy (rys. 3

-¹). u

której jest wszechobecna polityka, a następnie zagadnienia spofeczno-g₀^A ligie i sekty, kultura, nauki humanistyczne i nauki ścisłe, w odniesieniu

można, poza nielicznymi wyjątkami, mówić o manipulowaniu.

Rysunek 3.1. Zakres manipulacji (opracowanie własne)

Komentarz jest tu zbędny, poza zjawiskiem manipulacji w nauce. Fakty nauk₀ jeśli są podane zgodnie z prawami obowiązującymi w danej dyscyplinie, są bezspom Istnieją jednak, rzadkie wprawdzie, przypadki, kiedy uczeni fałszują uzyskane wynju aby potwierdzić zakładaną przez nich hipotezę. Z manipulacją w nauce mamy takiej czynienia w przypadku przywłaszczania sobie wyników badań innych osób.

3.5.4. Kultura moralna jako istotny składnik kompetencji medialnych

nadawcy i odbiorcy

W rozważaniach na temat uwarunkowań kulturowych mediów nie można minąć tak istotnego problemu, jak określenie kompetencji medialnych współczesne go człowieka. Jest to problem nienowy, ale szczególnie nabrzmiały w okresie inten sywnego rozwoju, zarówno tradycyjnych mediów masowych (lokalnych, regionai nych, krajowych i ponadnarodowych), jak i nowych technologii, co prowadzi doisi nego potopu informacyjnego, często o wątpliwej wartości i braku odpowiedzialności za emitowane i odbierane programy. Dzięki najnowszym technologiom każdy może stać się potencjalnym twórcą informacji i dlatego też za mało przekonujące należy uznać tradycyjne dzielenie kompetencji medialnych na kompetencje odbiorcy i kompetencje nadawcy.

Wydaje się, że szanse edukacji medialnej, uwarunkowane w głównej mierze kompetencjami współczesnego człowieka jako jednocześnie odbiorcy i nadawcy, można sprowadzić do dwóch czynników:

•    znajomości języka mediów i zasad wychowania przez media:

•    odpowiedzialności moralnej za upowszechniane informacje.

Język mediów i zasady wychowania przez media

Efekty edukacji medialnej są uwarunkowane w dużej mierze poziomem ogólnej kultury nadawcy i odbiorcy, a w tym kultury moralnej. Konkretne zadania edukacyjne prowadzące do zdobycia podstawowych kompetencji medialnych zamykają się w kręgu zagadnień wychowania do mediów i wychowania przez media.

Wychowanie do mediów to znajomość ich swoistości i tworzywa, jakim się posługują, czyli języka mediów. Praktykuje się odrębne omawianie swoistości i języka poszczególnych mediów, poczynając od książki, prasy, przez radio, film, telewizję, wideo do najnowszej generacji mediów, a zwłaszcza komputera i Internetu (zob. rozdz. 2). Za takim tokiem postępowania przemawia tradycja i możliwość dokładnego omówienia wszystkich subtelności języka charakteryzowanego medium. Taki tok postępowania ma jednak także mankamenty, ponieważ nie ułatwia syntetycznego spojrzenia na wspólne tworzywa i porównania ich pod kątem specyfiki podyktowanej wymogami poszczególnych mediów. I z tego względu celowe wydaje się całościowe - syntetyczne i porównawcze - omawianie poszczególnych tworzyw we wszystkich mediach, a następnie scharakteryzowanie wybranych podstawowych gatunków.

Podstawowe tworzywa w mediach to:

•    język w formie pisma lub mowy;

•    dźwięk w formie naturalnej lub muzyki;

•    obraz.

Te tworzywa, jako samodzielne lub uzupełniające się, składają się na swoisty system komunikacji rządzący się własnymi prawami, ale w dużym stopniu uwarunkowany wymogami konkretnego medium.

Bez gruntownego poznania języka mediów nie można mówić o sensownej realizacji zasady wychowywania przez media jako procesu uczenia się, przyswajania wiedzy, rozwijania zainteresowań, kształtowania postaw moralnych. Ale to jeszcze nie wystarcza. Potrzebne są kolejne zabiegi edukacyjne mające na celu poznanie mechanizmów oddziaływania mediów, a także zdobycie określonych umiejętności percepcy i-nych i kreatywnych. Obejmują one bardzo szeroki krąg zagadnień, z których do najistotniejszych należy zaliczyć następujące:

•    Umiejętność selektywnego wyboru z niezmiernie bogatej i różnorodnej oferty mediów obydwu generacji. Jest to problem najistotniejszy już od pojawienia się telewizji i wielokrotnie podnoszony przez wszystkich niemal pedagogów i humanistów we wszystkich krajach. Współcześnie jest szczególnie palący ze względu na zalew in formacji różnorakich pod względem tematyki i wartości, ba, programów upowszccł niających w sposób jawny czy bardziej lub mniej zakamuflowany anty wartości - pi