77684 str (24)

I. Jednostka a społeczeństwo

Rodzice, jako przedstawiciele ustawowi dziecka, dokonują w jego imienic czynności prawnych (np. reprezentująje w postępowaniu spadkowym, odszkodowawczym), odpowiadają też za zobowiązania dziecka.

Z pełnieniem władzy rodzicielskiej związane s; nie tylko uprawnienia, ale w jeszcze większyr stopniu obowiązki spoczywające na rodzicach.

j wygaśnięcie władzy rodzicielskiej z chwilą pefnoletności i; dziecka

sądowne ustanowienie opieki z powodu na przykład osierocenia czy ubezwtas-I nowolnienia

Władza rodzicielska wygasa wraz z uzyskaniem przez dziecko pełno-letności, jednak niektóre jej aspekty mogą istnieć dłużej. Tak jest z obowiązkiem alimentacyjnym wobec dziecka pełnoletniego, lecz uczącego się w szkole i niemogącego samodzielnie się utrzymywać.

Ograniczenie władzy rodzicielskiej. Jeżeli dobro dziecka jest zagrożone, to sąd opiekuńczy może wydać odpowiednie zarządzenia ograniczające władzę rodzicielską (np. stały nadzór kuratora sądowego, umieszczenie małoletniego dziecka w rodzinie zastępczej czy w placówce opiekuńczo-wychowawczej).

Zawieszenie władzy rodzicielskiej. W razie zaistnienia przemijającej przeszkody w wykonywaniu władzy rodzicielskiej (np. długotrwałej, obłożnej choroby rodziców) sąd może orzec zawieszenie władzy do chwili przezwyciężenia trudności w jej wykonaniu.

Pozbawienie władzy rodzicielskiej. Jeżeli zaś występuje trwała przeszkoda lub jeśli rodzice nadużywają swojej władzy czy rażąco zaniedbują swe obowiązki względem dziecka (np. nakłaniają je do przestępstwa, demoralizują, stosują przemoc fizyczną wobec dziecka), to sąd pozbawia jedno z rodziców albo oboje władzy rodzicielskiej i orzeka o umieszczeniu małoletniego dziecka w rodzinie zastępczej lub placówce opiekuńczo-wychowawczej. Te instytucje będą mieć obowiązek i prawo sprawowania nad nim bieżącej pieczy. W razie ustania przyczyny będącej podstawą pozbawienia rodziców władzy rodzicielskiej sąd opiekuńczy może zdecydować o jej przywróceniu.

Opieka i kuratela

Opieka. Jeśli małoletni jest sierotą lub jego rodzice zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej bądź są nieznani, to sąd ustanawia opiekę. Ustanowienie opieki niezbędne jest również dla osoby całkowicie ubezwłasnowolnionej. Opiekunem może być tylko osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Sąd może powierzyć wspólne sprawowanie opieki jedynie małżonkom. Z reguły opiekun jest ustanawiany spośród krewnych dziecka lub spośród innych bliskich mu osób. Opiekun sprawuje pieczę nad osobą i majątkiem podopiecznego, podlegając nadzo-

24