str (20)

I. Jednostka a społeczeństwo

I unieważnienie małżeństwa

I wspólność majątkowa - dorobek małżonków w okresie małżeństwa

intercyza

- przedślubny lub poślubny kontrakt indywidualnie regulujący stosunki majątkowe małżonków

śmierć jednego z małżonków lub rozwód

Jeśli małżeństwo zostało zawarte przez osobę niespełniającą warunków prawnych (np. ubezwłasnowolnienie całkowite, pokrewieństwo w linii prostej, nieodpowiedni wiek), to sąd może je unieważnić - uznać za nieważne od samego początku, jakby nigdy nie istniało.

Kobieta i mężczyzna, zawierając małżeństwo, zobowiązują się do wspólnego pożycia (więzi duchowej, fizycznej i ekonomicznej), wierności, lojalności oraz wzajemnej pomocy.

Ustawowa wspólność majątkowa. Konsekwencją zawarcia małżeństwa jest także powstanie z mocy samego prawa ustawowej wspólności majątkowej. Będzie ona obejmować dorobek małżonków w czasie trwania ich małżeństwa, na przykład wynagrodzenie za pracę i inne usługi, dochody z majątku wspólnego. Wspólności ustawowej nie stanowi majątek odrębny małżonków, czyli na przykład:

-    majątek nabyty przed zawarciem małżeństwa lub środki pochodzące z jego sprzedaży;

-    majątek nabyty w wyniku darowizny, zapisu testamentowego lub dziedziczenia ustawowego;

-    przedmioty służące do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;

-    majątek pochodzący z nagród za osiągnięcia jednego z małżonków;

-    prawa autorskie;

-    przychód z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała, utratę zdrowia czy z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę itp.

W czasie trwania wspólności majątkowej każdy z małżonków może samodzielnie wykonywać czynności związane ze zwykłym zarządem wspólnym majątku (nie trzeba na przykład ustalać ze współmałżonkiem zakupów robionych w sklepie spożywczym). Dla wykonania czynności prawnej przekraczającej zwykły zarząd konieczna jest zgoda współmałżonka wyrażona w formie przewidzianej dla danej czynności (np. forma aktu notarialnego w wypadku sprzedaży nieruchomości).

Wspólnota majątkowa umowna. Na mocy umowy zawartej w formie aktu notarialnego małżonkowie mogą dokonać rozszerzenia, ograniczenia lub wyłączenia wspólności ustawowej. Umowa taka może być sporządzona jeszcze przed zawarciem małżeństwa (intercyza). Z ważnych powodów (np. alkoholizmu, pobytu w więzieniu jednego ze współmałżonków) każdy z małżonków może żądać sądowego zniesienia wspólności, tak ustawowej, jak i umownej. Ustaje ona wraz z dniem oznaczonym w wyroku, który ją znosi.

Ustanie małżeństwa. Powodami ustania małżeństwa są śmierć jednego z małżonków (albo uznanie go za zmarłego) oraz rozwód. Rozwód może być orzeczony przez sąd okręgowy jedynie wówczas, gdy nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia i nie ma nadziei na jego wznowienie. Sąd nie orzeknie rozwodu, jeśli wskutek tego miałoby ucierpieć dobro małoletnich dzieci małżonków.

Na zgodny wniosek stron sąd może orzec rozwód bez rozstrzygania, który z małżonków ponosi winę za rozkład pożycia. Jeśli nastąpił zupeł-

20