28024

według stereotypu - ścisłe powiązania społeczne, dominacja zbiorowości, wspólnoty nad jednostką, brak zdolności do postępu, tkwienie w tradycyjnych więziach społecznych,

Thomas i Znaniecki -

1.    pozostałości starej rodzinnej ekonomii, wartości ekonomiczne ocenia się pod względem jakościowym, nie ilościowym, zainteresowanie warunkami życia nie zaś wzbogaceniem się,

2.    stadium indywidualnej ekonomii, charakteryzującej się ilościową oceną wartości i dążeniem do wzbogacenia się,

3.    stadium kooperacji, rozwijającej się pod wpływem z zewnątrz.

kategorie życia ekonomicznego mają cliarakter socjologiczny, kalkulacja nie oparta na zysku lecz nakierowana na zaspokojenie potrzeb rodziny.

Szczególne miejsce w systemie myślenia zajmuje ziemia i własność, specyficznie traktowany pieniądz, praca, brak ekonomicznego ekwiwalentu za pracę.

Znaczenie ziemi jako wartości społecznej, nie zaś ekonomicznej w kulturze chłopskiej określało, że uprawnienia i obowiązki członków gospodarstwa nie zależały od żadnych indywidualnych praw ani tytułu własności, ale od tego, jak bliski był ich stosunek względem rodziny. Ziemia wyrażała unikalną grupę rodzinną, która była z nią związana. Z takim znaczeniem ziemi w kulturze cliłopskiej wiązał Znaniecki niechętny stosunek cliłopów wobec wszelkiej wspólnej jej własności oraz traktowania w kategoriach ekonomicznych, np. zastawiania w banku. Ziemia zastawiona posiadała inną jakość, ulegała profanacji, traciła swój symboliczny charakter. Podobnie stosunkiem do ziemi wyjaśniano niechęć cliłopów do pożyczek, zastawów hipotecznych, itp., chociaż działania takie byłyby uzasadnione ekonomicznie, gdyż procenty od kredytu na zakup ziemi były w latach dwudziestych XX wieku bardzo niskie.

Jako podstawa materialnej i społecznej egzystencji ziemia stanowiła najbardziej cenioną formę własności. Od rozmiarów własności ziemi zależała pozycja społeczna rodziny w środowisku lokalnym. Własność ziemi traktowana była inaczej niż dochód, a dochód dzięki niej osiągnięty mógł być inwestowany tylko w dobra tej samej klasy. Pieniądz nie był traktowany jak kapitał, a jedynie jako środek zastępczy wobec własności. Wyrażało się to w różnym traktowaniu pieniędzy, zależnie od źródła ich pochodzenia i przeznaczenia, np. pieniądze uzyskane jako posag lub spłata rodzinna mogły być przeznaczone tylko na zakup ziemi, gdyż należały do kategorii własności, a nie dochodu.

F. Znaniecki twierdził, że istniała ogólna tendencja do zamiany pieniędzy z klasy dochodu na własność, gdyż jedynie własność, a nie wysokość dochodu wyznaczały pozycję ekonomiczną i społeczną rodziny. Własność wyrażała społeczną stronę życia ekonomicznego -bardziej cenione było gospodarstwo większe, choć źle prowadzone niż mniejsze dobrze

2