77751 środow wych

na podstawie dyskretnie przeprowadzonych obserwacji, rozmów, analiz wytworów działania.

Ustalenie skuteczności wychowania wymaga porównania stanu analizowanej właściwości przed zastosowaniem określonych środków oddziaływania wychowawczego i po nim. Na przykład pragnąc stwierdzić, jaki jest wpływ zastosowanego systemu wychowawczego na tworzenie się postaw prospołecznych dzieci, należy dokonać wstępnego pomiaru, który powinien być następnie ponownie przeprowadzony po zakończeniu oddziaływań wychowawczych. Jeśli kształcone postawy wykazują istotne różnice przed i po zakończeniu oddziaływania tego systemu, świadczy to o jego skuteczności.

Skuteczność wychowania badamy zazwyczaj w naturalnych sytuacjach wychowawczych występujących w szkole lub w innych instytucjach kulturalno-oświatowych. Czynnikiem utrudniając jon dokonanie trafnej diagnozy jest mnogość oddziałujących równocześnie sytuacji wychowawczych. Niejednokrotnie trudno jest wyizolować te spośród nich, które są przedmiotem badań, a równocześnie wyeliminować wpływ innych. Z tych względów pomiar skuteczności wychowania nastręcza nieraz poważne trudności i nie może być dokonany w sposób tak ścisły i precyzyjny, jak ma to miejsce w naukach posługujących się metodą eksperymentu laboratoryjnego.

II. Środowisko wychowawcze

1. Środowisko i jego funkcja wychowawcza

Przy dokonywaniu psychologicznej analizy wychowania należy uwzględnić funkcję, jaką spełnia w nim środowisko. Tworzy je istniejący aktualnie układ składników otoczenia, z którymi dzieci i młodzież wchodzą w różne interakcje,.Składnikami środowiska są ludzie, zdarzenia, rzeczy i zjawiska.

Głównymi rodzajami środowiska są: środowisko bioklimatyczne, środowisko fizyczne i środowisko społeczne.

Środowisko bioklimatyczne tworzą: rzeźba terenu, świat roślinny i zwierzęcy, wilgotność i temperatura powietrza, nasłonecznienie, opady deszczu i śniegu, katastrofy żywiołowe oraz inne zjawiska występujące w przyrodzie. Kształtują się one odmiennie w różnych strefach klimatycznych, ulegają zmianom w poszczególnych porach roku, a niektóre z nich zmieniają się także w cyklu dobowym.

Od środowiska bioklimatycznego jest bezpośrednio uzależniona egzystencja roślin i zwierząt. Wywiera ono również pewien wpływ na funkcjonowanie organizmu ludzkiego, samopoczucie, stan zdrowia. Dzięki rozwojowi techniki i cywilizacji człowiek w dużym stopniu uniezależnił się od środowiska bioklimatycznego oraz zachodzących w nim zmian.

We współczesnym świecie, szczególnie w krajach wysoko uprzemysłowionych, składnikami środowiska bioklimatycznego są spowodowane przez przemysł zanieczyszczenia powietrza, w^rody i gleby. Nad społeczeństwami ludzkimi zawisła ponadto złowieszcza groźba zanieczyszczenia i unicestwienia naturalnego środowiska życiowego przez wybuchy atomowe oraz wytworzony przez nie pył radioaktywny. Stanowi to realne zagrożenie nie tylko dla stanu zdrowotnego, lecz również dalszego istnienia gatunku ludzkiego.

31