77834 P1070946

9®j*go potencjału osobowościowego i intelektualnego.

PROFILAKTYKA

i

ł

Eliminacja (łub redakcja czynników

ryzyka)

Czynniki ryzyka:

Wzmacnianie czynników chroniących

cechy, sytuacje,

warunki sprzyjające powstawaniu

zachowań ryzykownych Najpoważniejsze zachowania

Czynniki chroniące:

cechy, sytuacje, warunki zwiększają^ odporność na działanie czynników ryzyka

ryzykowne:

• palenie tytoniu

Najważniejsze czynniki chroniące:

I • silna więź emocjonalna z rodzicami, I • zainteresowania nauką szkolną.

• mfywamc alkoholu £ ntywame innych środków psychoaktywnych (narkotyków, . środków wzicwnych, leków) wczesna aktywność seksualna

•    regularne praktyki religijne,

•    poszanowanie prawa, norm, wartości

i autorytetów społecznych,

• przynależność do pozytywnej grupy

zachowania agresywne i przestępcze j

fafcjio: / Szymańska, Programy profilaktyczne Podstawy profesjonalnej profilaktyki, Wanza*. 2000. s. 16-lt

Porównanie podstawowych założeń modelu tradycyjnego z założeniami mo. dęło współczesnego pokazuje następujące zmiany:

- preferowanie współcześnie kreatywnej wersji profilaktyki poprzez wybór celu strategicznego działań profilaktycznych, jakim jest promocja zdrowia i nacitk na kształtowanie u odbiorców programów profilaktycznych systemu wartości, właściwych postaw i umiejętności ułatwiających im dbałość o zdrowie;

- odchodzenie od koncepcji profilaktyki ograniczającej się do sporadycznych akcji przekazywania wiedzy o zgubnych skutkach picia alkoholu, palenia pa pierogów lub używania narkotyków i przesunięcie w kierunku podejścia interakcyjnego, uwzględniającego szerokie spektrum uwarunkowań używania gub-stancji psychoaktywnych, zaplanowanego i realizowanego systematycznie dla określonych kategorii odbiorców;

- poszukiwanie nowych środków oddziaływań profilaktycznych w formie dialogu i zachęcanie do aktywnego uczestnictwa odbiorców programów profilaktycznych, wzbudzanie ich osobistego zaangażowania; poszerzenie kręgu realizatorów działań, które mają charakter profilaktyczny,, o osoby wpływające na wychowanie i kształcenie dzieci i młodzieży (m.in. j nauczycieli, rówieśników);

Tab 4. Przegląd koncepcji i poglądów na temat profilaktyki

SPODZIEWANE EFEKTY

Wiedza o skutkach używania środków uzależniających i negatywna postawa wobec ich używania	Umiejętność odmawiania Poczucie wartości Uporządkowanie systemu wartości Umiejętności społeczne Wiedza o uzależnieniach Osobiste zaangażowanie
FORMA ODDZIAŁYWAŃ
Jednostronny przekaz i bierny odbiór	Dialog i aktywne uczestnictwo
CZAS 1	ZAKRES ODDZIAŁYWAŃ
Sporadyczne akcje wśród nastolatków	Systematyczne działania wśród dzieci i młodzieży
REALIZATORZY
Prelegenci i specjaliści	Nauczyciele i liderzy młodzieżowi
RODZAJ SUBSTANCJI
Alkohol lub papierosy, lub narkotyki	Wszystkie środki uzależniające
KONTROLA EFEKTÓW
Nie wymagana	Wymagana

Źródło: Profilaktyka w środowisku lokalnym. Praca zbiorowa pod red. G. Świątkicwicz, Warszawa 2002

MODEL TRADYCYJNY_MODEL WSPÓŁCZESNY

_CEL_

Zwalczanie patologii_Promocja zdrowia_

_PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA__

Uświadomienie skutków używania    Sięganie do przyczyn używania

środków uzależniających _środków uzależniających

- uczynienie z oceny przebiegu i rezultatów podjętych działań stałego i niezbędnego elementu każdego programu profilaktycznego [Szymańska, Zamecka, 2002, s. 30-31],

3. Klasyfikacja oddziaływań profilaktycznych

Podstawowy podział profilaktyki obejmuje profilaktykę pierwotną i wtórną. Profilaktyka pierwotna tworzy warunki, które sprzyjają prawidłowemu rozwojowi i wychowaniu. Natomiast profilaktyka wtórna występuje wtedy, gdy pojawiają się pewne zaburzenia. Jej zadaniem jest opanowanie tego problemu i pomoc w jego przezwyciężeniu.

69