78553 nr6 (2)

W praktyce wychowania przedszkolnego można wyróżnić dwa skrajne stanowiska dotyczące omawianego zagadnienia. Pierwsze polega na tym, że nauczyciel usprawiedliwia dzieci, że nie potrafią współpracować niedostatecznym ich rozwojem emocjonalno-spo-łecznym i intelektualnym. Drugie wiąże się z tym. że wychowawca stwarza dzieciom oka-zje do działania z rówieśnikami, co sprzyja uczeniu się zachowań kooperacyjnych. Istotne jest, że zmiany dokonujące się w rozwoju dzieci sprzyjają wzrostowi kompetencji do współpracy. Z kolei wzrost kompetencji do współpracy sprzyja podejmowaniu przez dzieci działań i gromadzeniu doświadczeń, które prowadzą do dalszego rozwoju ich sfery umysłowej, motorycznej i emocjonowano-społecz-no-moralnej.

Warto zaznaczyć, że u dzieci rozwój umiejętności współpracy nie kończy się w wieku przedszkolnym czy wczesnoszkolnym. Z perspektywy formowania się u człowieka kompetencji współpracy ważne jest, jakie u niego na etapie wczesnego dzieciństwa zostaną wzmocnione zachowania - czv indywidualistyczne, rywalizacyjne czy kooperacyjnej

l dr; Uniwersytet Zielonogórski, Instytut i Pedagogiki i Psychologii

y    'S 'S $ $e i/ & # * £■ #> $ <5    3 t- -•$ £■ $ * # <U- r< a- ^    <r ^    3- tf >r £ •* #■    ^ >$, O * £ C £ •£• •* ■?> 4- $••• *■ -i:- & * <$*    ~ ^    *

I Brzezińska A., Społeczna psychologia rozwoju, Warszawa 2000, Wydawnictwo Naukowe „Scholar’⁵.

| Bee H., Psychologia rozwoju człowieka, Poznań 2004, Zysk i S-ka Wydawnictwo.

I Guz S., Rozwój i kształtowanie osobowości dzieci w okresie wczesnoszkolnym, Warszawa 1987, WSiP.

| Guz S., Wpływ motywów na działanie dzieci sześcio-, siedmioletnich, „Wychowanie w Przedszkolu” 1981, nr 1.

| Hajnicz W., Zespoły dziecięce w niejednorodnej grupie przedszkolnej, „Badania Oświatowe” 1981, nr 4.

| Horney K., Neurotyczna osobowość naszych czasów. Poznań 1999, Dom Wydawniczy Rebis.

| Delors J., Edukacja. Jest w niej ukryty skarb. Raport dla UNESCO Międzynarodowej Komisji do spraw Edukacji XXI wieku. Warszawa 1998, Stowarzyszenie Oświatowców Polskich.

I Kielar M., Innowacyjne elementy w pracy nauczyciela przedszkola, „Oświata i Wychowanie” 1989, nr 27.

1 Musatti X, Wczesne relacje rówieśnicze według Piageta i Wygotskiego, [w:] A. Brzezińska, G. Lutomski, B. Smykowski (red.), Dziecko wśród rówieśników i dorosłych, Poznań 1995, Zysk i S-ka Wydawnictwo.

I Naisbitt X, Megatrendy. Dziesięć nowych kierunków zmieniających nasze życie, Poznań 1997, Zysk i S-ka Wydawnictwo.

| Piaget J., Studia z psychologii dziecka, Warszawa 1966, PWN.

| Wadsworth B. J., Teoria Piageta. Rozwój poznawczy i emocjonalny dziecka, Warszawa 1998, WSiP.

| Shugar G. B., Małe dziecko w sytuacji dwupodmiotowej. Jak powstaje i na czym polega struktura Działanie wspólne. (w:l A. Gurycka (red.), Podmiotowość w doświadczeniach wychowawczych dzieci i młodzieży. tom 1, Warszawa, 1989, UW.

| Tudge L, Rogoff B., Wpływ rówieśników na rozwój poznawczy - podejście Piageta i Wygotskiego, [w:] A. Brzezińska, G. Lutomski, B. Smykowski (red.), Dziecko wśród rówieśników i dorosłych, Poznań 1995, Zysk i S-ka Wydawnictwo.

1 Szuman S., Rola działania umysłowego w rozwoju umysłowym małego dziecka, Warszawa, 1955, Ossolineum.

1 Wygotski L., Wybrane prace psychologiczne, Warszawa 1971, PWN.

Zak J., Z badań nad rozwojem współdziałania dzieci w wieku przedszkolnym, „Psychologia Wychowawcza”

1968. nr 1

e- e s- £ &    -e. #    ^ * <?. ,*■ <$■. &    ® ?- &■ z- <*> ;> $-• * *-■    % <*■ %    *. i- z z. & s- & z z 4. * e r z- c, <■ <?.. <- ^ z ■«    e $. s. & $ s & t. z & c< z *■ * *

Wychowanie w Przedszkolu