2906543002

82 Poznaj polubisz Konspekt 1/2014 (50)

W ciągu życia aktywnego u naszych traszek można wyróżnić dwa odrębne stadia: fazę życia w wodzie i fazę życia na lądzie. Warunki życia w wodzie i na lądzie są zdecydowanie odmienne, stąd też wynikąją różnice w wyglądzie osobników. Podczas pobytu na lądzie skóra traszek jest matowa a ubarwienie bardzo stonowane. Zazwyczaj dominują barwy ciemne - grafitowe lub brązowe, a plamistość, jeżeli występuje, jest słabo zaznaczona. W fazie pobył u traszek w wodzie, na którą przypada okres rozrodu, skóra staje się błyszcząca, a traszki, szczególnie samce, przybierają intensywne barwy godowe. Na ciele osobników płci męskiej pojawiają się ponadto różne charakterystyczne dla gatunku struktury, występujące wyłącznie w porze godowej. Gody traszek, choć rzadko możliwe do obejrzenia przez postronnych obserwatorów, należą do najciekawszych i najbardziej efektownych widowisk w przyrodzie. W czasie toków obie płci oddziałują na siebie bodźcami wzrokowymi (ubarwienie), chemicznymi (feromonami) oraz specyficznym zachowaniem. Każdy gatunek wypracował wprawdzie swoje charakterystyczne zachowania godowe, lecz w niektórych fazach są one podobne.

Przystępując do godów, efektownie ubarwione samce pływają w zbiorniku wodnym, intensywnie poszukując samic. Jeśli samiec wyczuje obecność gotowej do odbycia godów partnerki, początkowo płynie za nią, powoli zbliża się i ją „obwąchuje”. Po pewnym czasie gwałtownie przyspiesza, wyprzedza ją, zagradza jej drogę i ustawiąjąc się do niej bokiem, demonstruje swój efektowny wygląd. Ponieważ samica rzadko reaguje na pierwsze zaloty samca, ten, nie-zrazony, powtarza kilkakrotnie ten sam schemat zachowania. Jeśli po kilku próbach samca samica nie wykazuje zainteresowania jego zachowaniem i odpływa, ten zazwyczaj rezygnuje z dalszych toków. Jeśli natomiast samica zatrzyma się, samiec rozpoczyna efektowny taniec godowy. Opływa samicę z różnych stron, wachlując w jej kierunku zgiętym ogonem. Służy to skierowaniu w jej stronę strumienia wody z feromonami produkowanymi w wargach kloakal-nych. Po pewnym czasie zatrzymuje się, ustawia

Fot. 2. Larwa traszki z widocznymi skrzelami zewnętrznymi (fot. M. Guzik)

do niej bokiem lub naprzeciwko, ciągle intensywnie wachlując ogonem. Jeśli samica nie od pływa, samiec odwraca się i powoli kroczy po dnie zbiornika, składąjąc spermatofory, czyli galaretowate twory wypełnione plemnikami. Samica, podążąjąc za samcem, wyczuwa feromony zawarte w spermatoforach, a następnie zbiera je wargami kloakalnymi, wciąga i umieszcza w zbiornikach nasiennych. W ten sposób następuje zaplemnienie. Występują odstępstwa od opisanego rytuału, związane z sytuacją w najbliższej okolicy godującej pary lub wynikające ze specyfiki gatunku.

Ponieważ samica odbywa gody kilka razy w sezonie, nąjczęściej z kilkoma samcami, w jej zbiornikach nasiennych znajdują się plemniki pochodzące od kilku samców. Zmagazynowane plemniki są zdolne do zapłodnienia nawet przez dwa sezony.