79182 IMG 87 (7)

308 • Priap

niego udziatu w wojnie trojańskiej. Dopiero gdy zginąt najwaleczniejszy z jego synów, Hektor („tarcza Troi”), udał się do namiotu -* Achillesa, aby odebrać jego ciało. Opis tej wizyty znajduje się w dwudziestej czwartej księdze —»Iliady (w. 485 nn.) Homera: „Priam zaś głosem błagalnym tak do Achillesa powiedział: I ... I Mnie już pocieszyć nie zdoła nic, bo z mych synów walecznych / W Troi rozległej zrodzonych - żaden mi już nie pozostał. /.../ Wielu z mych synów gwałtowny -> Ares rozwiązał kolana. / Jeden, co z wszystkich mi został, osłaniał miasto i Trojan. - / Ty go niedawno zgubiłeś, Hektora, gdy swojej ojczyzny / Bronił...” (przeł. K. Jeżewska). Gdy Grecy wtargnęli do Troi, R został zabity przez -> Neoptolemosa, syna Achillesa. • Śmierć Priama ukazana jest na wazach z VII/VI w. p.n.e. Patrz także Agamemnon, Ajas Maty, Ajsakos, Amazonki, Antenor, Eurypylos, Hesperia, Kyknos, Lykaon, Menela-os, Palamedes, Polidoros, Polimestor.

Priap, syn boga wina -> Dionizosa i bogini —»Afrodyty. Bóg płodności, zapewniający duży urodzaj. Opiekun winnic,

Prokne • 309

drzew i ogrodów. Jego kult zaistniał w Lampsakos, na ptd. wybrzeżu Hellespontu, skąd rozwinął się na teren Azji Mniejszej, a następnie całej Grecji. W ogrodach często ustawiano ityfaliczne (obsceniczne) hermy (stupy przydrożne) bądź posągi R z naręczami owoców i sierpem. Składano mu ofiary z pierwszych płodów pól i ogrodów. Figurki R, z drewna lub gliny, były rozpowszechnione na terenie całego kraju. Powstała także poezja priapiczna. Grecki poeta i gramatyk Eufronios (III w. p.n.e.) poświęcił mu cały zbiór wierszy, który się nie zachował. Eufronios także wprowadził do literatury pojęcie ‘priapea’, rozumiane jako ‘wiersze poświęcone Priapowi’. W poezji rzymskiej R cieszył się popularnością. Wśród zachowanych fragmentarycznie wierszy Katullusa (ok. 84-54 p.n.e.) znajduje się następujący tekst: „Ten gaj tobie poświęcam i oddaję, Pria-pie, / Tu, w Lampsakos, gdzie twój dom i las twój, Priapie, / Bo ciebie w swoich miastach czczą szczególnie brzegi / Hellespontu od innych w ostrygi bogatsze" (przet. J. Ciechanowicz). Swoje wiersze dedykowali mu Horacy (65-8 p.n.e.) iTibullus (ok. 54-19 p.n.e.).

Projtos (łac. Proetus), syn króla -»Argos —> Abasa i Okalei (—> Aglai). Bliźniaczy brat —> Akrisiosa. Wygnany przez brata, podczas sporu o panowanie w Argos, uciekł do króla Lykii —> Jobatesa, który oddał mu za małżonkę swoją córkę —> Anteję (inne wersje mitu podają, że córka ta miała na imię —»Steneboja). Dopomógł też R odzyskać królestwo, przy czym bracia uzgodnili, że Akrisios zatrzyma Argos, R zaś będzie panował wTirynsie. Ze związku zAnteją R miał trzy córki: Ifinoe, Ifianassę i Lysippe, zwane Projtyda-mi. Były to piękne, choć obłąkane, dziewczęta, krążące po Peloponezie i zarażające swoim szaleństwem argiw-skie kobiety. Szaleństwo to polegało na mordowaniu własnych dzieci. Było ono karą za pogardę dla boga —» Dionizosa. Projtydy uleczył dopiero wieszczek —>Melampus (‘czarna stopa’), otrzymując w nagrodę dwie trzecie królestwa dla siebie i swego brata, Biasa. Ifianassa i Lysippe zostały żonami Melampusa i Biasa. Ifinoe zmarła. P. występuje też w micie o —»Bellerofoncie. Spotykamy się z nim już w —»Iliadzie i —> Odysei Homera. Pauzaniasz w Wędrówce po Helladzie (ks. II, rozdz. 25, paragraf 7) uznał zamek R wTirynsie za jeden z cudów świata (por. też Owidiusz, —> Metamorfozy, ks. V, w. 236). • Wizerunek władcy Tirynsu pozostał na malowidłach wazowych. Prokne, córka króla Aten -* Pandiona, małżonka króla Tracji —> Tereusa, z którym miała syna Itysa. Jej mąż zakochał