82749 skanuj0021 (175)

3.2.1. Struktura

Przez strukturę skały magmowej rozumie się stopień krystaliczności, wielkość i kształt kryształów oraz wzajemne stosunki między nimi. Rodzaj struktury zależy przede wszystkim od warunków i szybkości krystalizacji magmy.

Ze względu na stopień krystaliczności wyróżnia się trzy rodzaje struktur:

1)    strukturę pełnokrystaliczną — wszystkie składniki skały są wykrystalizowane w formie kryształów;

2)    strukturę częściowo krystaliczną - część składników, wykrystalizowała w postaci kryształów, reszta zakrzepła jako szkliwo. Powstała ona przy zmiennych warunkach krystalizacji;

3)    strukturę szklistą - charakteryzuje się brakiem składników krystalicznych, całość zakrzepła w postaci szkliwa, podczas gwałtownego stygnięcia. Można więc powiedzieć, że panowały niekorzystne warunki do krystalizacji.

Struktura pełnokrystaliczną powstała w warunkach sprzyjających krystalizacji. Ten typ struktury występuje więc w skałach głębinowych i dość często

w skałach żyłowych. Struktura częściowo krystaliczna i szklista jest charakterystyczna dla skał wylewnych.

Struktury skał magmowych można również podzielić ze względu na wielkość składników:

1) struktury jawnokrystaliczne — kryształy dobrze widoczne okiem nieuzbrojonym. Wielkości składników w skale mogą być różnych rozmiarów. Jeśli kryształy są o zbliżonych do siebie wielkościach, Rys. 3.11. Struktura równoziamista wówczas wyróżniamy:

a)    struktury równoziamiste (rys. 3.11). Wśród nich można dalej wydzielić struktury:

•    gruboziarnistą (ziama o średnicy ponad 5 mm),

•    średnioziarnistą (ziama o średnicy 2 mm - 5 mm),

•    drobnoziarnistą (ziama o średnicy poniżej 2 mm);

b)    struktury nierównoziamiste — gdy skała ma ziama o różnych wielkościach;

2)    struktura skrytokrystaliczna — jest przeciwieństwem struktury jawnokry-stalicznej; ziama w skale są tak drobne, że nie można ich dostrzec gołym okiem;

3)    struktura porfirowa — jest strukturą pośrednią między strukturami jawno-i skrytokrystalicznymi. Skała mająca taką

strukturę jest zbudowana z dużych kryształów Rys- 3.12. Struktura porfirowa tzw. prakrysztalów oraz z kryształów drobnych lub niewidocznych gołym okiem, tworzących tzw. ciasto skalne (rys. 3.12). Skały mające ten typ struktury powstawały początkowo w głąbi ziemi w dobrych warunkach krystalizacji - świadczą

0    tym prakryształy. W etapie późniejszym nastąpiło znaczne pogorszenie warunków krystalizacji, z czym związane jest powstanie ciasta skalnego.

Struktury jawnokrystaliczne posiadają skały głębinowe i dość często skały żyłowe, strukturę skrytokrystaliczną - skały żyłowe i wylewne, struktura porfirowa jest charakterystyczna przede wszystkim dla skał wylewnych.

3.2.2. Tekstura

Tekstura dotyczy przestrzennego rozmieszczenia składników, stopnia ich uporządkowania oraz stopnia wypełnienia przestrzeni skalnej. Poniżej podano najbardziej typowe tekstury skał magmowych.

Ze względu na stopień uporządkowania składników w przestrzeni skalnej wyróżnia się następujące tekstury:

a)    teksturę bezładną (nieuporządkowaną) — składniki skały nie wykazują jakiegokolwiek uporządkowania w żadnym kierunku;

b)    teksturę uporządkowaną (kierunkową) - składniki skały są ułożone w sposób regularny. Tekstury te powstają w wyniku ruchu magmy lub ciśnienia kierunkowego.

Wśród tej grupy tekstur można wyróżnić:

•    teksturę równoległą - składniki (wszystkie lub niektóre) są ułożone równolegle do siebie,

•    teksturę fluidalną - składniki wskazują zakłócenia równoległej orientacji, układają się prawie równolegle (zgodnie z kierunkiem płynięcia magmy),

•    teksturę kulistą — składniki są ułożone promieniście wokół jakiegoś centrum.

Ze względu na stopień wypełnienia przestrzeni w skale wyróżniamy:

a)    teksturę zbitą (masywną) - gdy składniki ściśle wypełniają przestrzeń, nie pozostawiając żadnych wolnych miejsc tzw. porów;

b)    teksturę porowatą — jest przeciwieństwem tekstury masywnej; w masie skulnej występują wolne przestrzenie, które są najczęściej pozostałością po pęcherzykach gazów. Kształty porów mogą być bardzo różne, różna leż jest ilość i wielkość wolnych przestrzeni. Bardzo często w porach obserwujemy minerały wtórne, tzn. takie, które wykrystalizowały później niż sama skała.

Tekstury bezładne i masywne są charakterystyczne przede wszystkim dla skał głębinowych i tyłowych.

Tekstury porowate i uporządkowane mają na ogół skały wylewne. Jest jednak bardzo duża grupa skał wylewnych, które posiadają tekstury bezładne

1    masywne. Natomiast wśród skał głębinowych i żyłowych tekstury porowate praktycznie nie występują, a uporządkowane są spotykane raczej rzadko.

25