30376 skanuj0033

232 Ocalenie przez muzykę

wyjścia, nie można się już bowiem wydostać poza czas oczyszczony z przypadku, jałowości, martwoty, czas w każdym momencie stwarzający i usprawiedlf wiający swój bieg, czas w każdym włóknie identyczni ny ze znaczeniem, przezroczysty i twardy jak krysa tał.

Najprostsze dialogi z początku pierwszego aktu, wytrzymane na jednym oddechu, wprowadzające od razu w rzeczywistość bez reszty znaczącą i uzasadn* ną, w świat oczekiwania i wiedzącej cierpliwości, dłlfl gie, w napięciu chłonięte opowiadania Gurnemanzd skargi Amfortasa, których tragizm wychodzi poa wszelką muzyczną konwencję i sceniczną fikcję, w raf szcie ostatnie zjawienie się Parsifala w czasie żałon nej celebracji i jego głos wibrujący euforią, akcefl triumfu i szczęścia, uniesienie, które jest samą radof ścią rozpoznania, odnalezienia czegoś, co było tak bil* sko i tak zupełnie było niedostępne — są to momei® ty, wytwarzające taki stosunek między słuchaczem i dziełem, że niezależnie od upodobań i przekonań ar-] tystycznych i pozaartystycznych chciałoby się przyznfl Parsifalowi całkowicie odrębne miejsce w świecie syml boli sztuki europejskiej.

Schyłek utopii

■ll rozumiejąc to wszystko i mając na uwadze ny^tkie problemy, w jakie rzecz obrosła, musimy że w dziele Wagnera kryje się pewne nie-||iFijiltu'/A)ństwo i pewne nadużycie —•. nie powinno się lUPubodzić nad nimi w milczeniu, ponieważ należą znaczenia dzieła, a więe również w jakiś ispo-Hj (K hulają się na jego wielkość. Parsifal wywołuje niż Pierścień Nibelunga i pozostała twór-§1# Wagnera. Posługiwanie się w operze symbolami (/liry. I rawestacja sceniczna — w istocie zuchwała — liturgicznego, inspirowanie się pewnymi tre-

......i fila celu artystycznego, bez troski o ich własny,

sens i funkcję, brak dyskrecji i taktu, dra-■ i - nr dopowiadanie pozostawionych w zawieszeniu Hp mitu — oto lista głównych zarzutów.

nimi oskarżenie jeszcze poważniejsze: o ty-urMi dekadencką próbę zrobienia religii ze sztuki — nawet, religii z teatru, z naciskiem na pompa-,₍ ?m| obudowę przeżycia,manipulowanie wzrpszenia-f|)l7.*’Jawy zbiorowego kultu.. Komuś, kto w ten upój rżał na rzeczy dziejące się w Bayreuth za |(jln Wagnera i jeszcze długo potem, element nadu-II | uzurpacji musiał rzucać się w oczy. Dzisiaj, ^Hyiprawa odeszła w przeszłość i jest częścią hi-^■jj kultury, można spokojnie przyjrzeć się proble-pk aby bliżej pokreślić, o co właściwie chodzi w kvh'lklin i tak niejednoznacznym przedsięwzięciu.