84810 IMG20 (2)

miesięczny cykl opłat oraz łącza i kable, które materialnie łączą nasze telefony [...] Kino obejmuje wszystko od perforacji na krawędziach taśmy filmowej po szeroko rozpowszechnioną świadomość możliwości poczekania i obejrzenia »filmów« w domu na wideo. Protokoły są też dalekie od stabilności”²¹. Moja książka będzie miała więcej do powiedzenia o zmianie protokołów, przez które produkujemy i konsumujemy media, niż o technologicznych wymiarach zmiany medialnej.

Znaczna część współczesnego dyskursu o konwergencji zaczyna się i kończy tym, co nazywam „mitem czarnej skrzynki”. Wcześniej czy później - głosi teza — wszystkie treści medialne będą trafiać do naszych salonów poprzez pojedynczą czarną skrzynkę (lub - w scenariuszu mobilnym - poprzez czarne skrzynki, które będziemy nosić ze sobą, gdziekolwiek pójdziemy). Gdyby ludzie podczas medialnej ekstrawagancji w Nowym Orleanie mieli tylko zastanawiać się, która czarna skrzynka uzyska dominację, wszyscy mogliby robić rozsądne inwestycje w przyszłość. Jednak część tego, co sprawia, że idea czarnej skrzynki jest pomyłką, to fakt, że ogranicza ona przemianę medialną do zmiany technologicznej i odsuwa na margines analizowane tu przez nas poziomy kultury.

Nie wiem, jak u was, ale w moim salonie widzę coraz więcej czarnych skrzynek. Jest tu mój magnetowid, cyfrowy tuner kablówki, odtwarzacz DVD (Digital Versatile Disc), nagrywarka cyfrowa, system nagłośnieniowy, dwie konsole do gier, nie wspominając o wielkim stosie kaset wideo, płyt DVD i CD, kartridżów z grami i kontrolerów, chwiejących się na moim telewizorze i leżących obok. (Zdecydowanie kwalifikuję się do kategorii pierwszego odbiorcy, jednak większość amerykańskich gospodarstw domowych już ma albo wkrótce będzie miała swój własny stos czarnych skrzynek). Plątanina kabli znajdujących się pomiędzy mną a moim centrum „domowej rozrywki” ilustruje stopień niekompatybilności i dysfunk-cjonalności pomiędzy różnymi technologiami mediów. A wielu z moich studentów z MIT nosi ze sobą wiele czarnych skrzynek — laptopy, telefony komórkowe, iPody, GameBoye, handheldy BlackBerry, co tylko chcecie.

Jak wyjaśniła w raporcie z 2002 roku firma Cheskin Research, „Stara idea konwergencji zakładała, że wszystkie urządzenia miałyby konwergo-wać w jedno centralne urządzenie robiące dla nas wszystko (a la uniwersalny pilot). To, co widzimy dzisiaj, to dywergencja sprzętu przy konwergencji treści [...] Twoje potrzeby i oczekiwania związane z pocztą elektroniczną są inne, w zależności od tego, czy jesteś w domu, pracy, szkole, komunikacji miejskiej, na lotnisku itd., a te różne urządzenia są tak zaprojektowane, by odpowiadać twoim potrzebom dostępu do treści w zależności od tego, gdzie się znajdujesz - od twojego kontekstu sytuacyjnego”²². Zmiany idące w stronę coraz bardziej wyspecjalizowanych urządzeń medialnych koegzystują z tendencją tworzenia sprzętu o coraz szerszych możliwościach. Możemy obserwować mnożenie się czarnych skrzynek jako objaw

²¹    L. Gitelman, op. cit.

²²    Cheskin Research, DrsigningDigjtaJŁxpervnces jor Youth, „Market Insights Senes”, jesień 2002, s. 8-9:

momentu konwergencji. Ponieważ nikt nie jest pewien, jakie rodzaje funkcji powinno się łączyć, zmusza się nas do kupowania całej gamy wyspecjalizowanych i niekompatybilnych urządzeń. Z drugiej strony możemy być także zmuszani do radzenia sobie ze wzrastającą liczbą funkcji w obrębie tego samego urządzenia medialnego, opcji zmniejszających możliwości tego urządzenia do pełnienia oryginalnego zadania - i tak oto nie mogę kupić telefonu komórkowego, który byłby po prostu telefonem.

Konwergencja mediów to więcej niż prosta zmiana technologiczna. Konwergencja zmienia relacje pomiędzy działającymi technologiami, przemysłami, rynkami, gatunkami i grupami odbiorców. Przekształca ona logikę działania przemysłów medialnych, wykorzystywaną przez konsumentów do przetwarzania informacji oraz rozrywki. Zapamiętajcie: konwergencja odnosi się do procesu, a nie jego finału. Nie będzie pojedynczej czarnej skrzynki kontrolującej przepływ mediów w naszych domach. Dzięki zwiększeniu liczby kanałów telewizyjnych oraz mobilności nowych technologii komputerowych i telekomunikacyjnych wchodzimy w erę, w której media będą wszędzie. Konwergencja nie jest czymś, co stanie się pewnego dnia, gdy będziemy mieć już wystarczająco szybkie łącza internetowe lub gdy wymyślimy odpowiednią konfigurację urządzeń. Przygotowani na to czy nie, już teraz żyjemy w kulturze konwergencji.

Nasze telefony komórkowe są nie tylko urządzeniami telekomunikacyjnymi. Za ich pomocą gramy w gry, ściągamy informacje z internetu, robimy i przesyłamy zdjęcia oraz wiadomości tekstowe. Coraz częściej pozwalają nam oglądać zapowiedzi nowych filmów, pobierać fragmenty powieści odcinkowych, czy wziąć udział w koncercie na odległość. Dzieje się tak już teraz w Europie czy Azji. Każdą z tych funkcji mogą przyjąć na siebie inne urządzenia medialne. Możesz słuchać Dixie Chicks na swoim odtwarzaczu DVD, w radiu samochodowym, z walkmana, z iPoda, na komputerze, internetowej stacji radiowej czy kanale muzycznym kablówki.

Ta konwergencja technologiczna jest napędzana zmianą modelu własności mediów. O ile stare Hollywood koncentrowało się na kinie, o tyle nowe konglomeraty medialne prowadzą interesy w całym przemyśle rozrywkowym. Warner Brothers produkuje filmy, programy telewizyjne, muzykę popularną, gry komputerowe, strony internetowe, zabawki, książki, gazety, czasopisma i komiksy, buduje parki rozrywki.

Z kolei konwergencja mediów wpływa na sposób, w jaki je konsumujemy. Nastolatek odrabiający zadanie domowe może przeglądać cztery lub pięć okienek, sprawdzać sieć, ściągać pliki MP3 i ich słuchać, rozmawiać ze znajomymi na czacie, pisać pracę oraz odpowiadać na e-maile, błyskawicznie przełączając się pomiędzy zadaniami. Fani popularnych programów telewizyjnych mogą samplować dialogi, pisać streszczenia odcinków, dyskutować o podtekstach, tworzyć własne opowiadania fan fiction, nagrywać własne ścieżki dźwiękowe i kręcić swoje filmy - dystrybuując to wszystko na cały świat poprzez internet.

Konwergencja zachodzi w tych samych urządzeniach, w tych samych markach, w obrębie tej samej firmy, w mózgu konsumenta i w obrębie tej