Wspólność majątkowa ustaje z chwilą: orzeczenia rozwodu, śmierci jednego z małżonkc zniesienia jej przez sąd w drodze procesu oraz zawarcia umowy o rozdzielności majątków Po ustaniu wspólności majątkowej każde z małżonków może żądać podziału majątku wsr nego, który winien zostać udokumentowany:
• w formie umowy notarialnej, jeśli w skład majątku wchodzą nieruchomości,
• w formie umowy zwykłej, jeśli majątek składa się tylko z rzeczy ruchomych,
• w drodze postępowania sądowego.
W podziale majątku uczestniczą wyłącznie małżonkowie, natomiast ich dzieci w nim partycypują. Na sposób podziału nie ma też wpływu fakt, że dzieci zostają przy jednym z: żonków. Podziałowi podlegają nawet meble oraz inne przedmioty kupione do użytku dzie np. magnetofon, telewizor.
Naturalnym powodem ustania małżeństwa jest śmierć jednego z małżonków. Znacz: rzadszą przyczyną jest unieważnienie małżeństwa (patrz „Przeszkody małżeńskie”). Nato^ miast najczęstszą przyczyną ustania małżeństwa za żyda małżonków jest rozwód orzekair przez sąd okręgowy.
Podstawową przesłanką orzeczenia rozwodowego jest stan zupełnego i trwałego rozkład: pożycia małżeńskiego. Sąd nie orzeknie jednak rozwodu, jeżeli wskutek niego miałoby uder-4 pięć dobro małoletnich dzied. Sąd nie może w zasadzie orzec rozwodu również wtedy, gdy) żąda go małżonek winny rozkładu małżeńskiego pożycia, a drugi nie wyraża na to zgody. W prawie polskim rozwód traktowany jest jako ostateczność, dlatego może być orzeczony tylko] wtedy, gdy dalsze utrzymywanie małżeństwa nie tylko nie służy rodzinie, ale wręcz jej szkodzLj
Instytucją zbliżoną do rozwodu jest separacja, wprowadzona w 1999 r. w znowelizowanym] Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. Może ją orzec sąd okręgowy, jeżeli stwierdzi zupełny rozkład pożycia małżeńskiego. Najbardziej ewidentnym przejawem rozkładu jest zerwanie fizycznej, gospodarczej i duchowej więzi między małżonkami. Małżonkowie pozostający w separacja mają prawo żyć i mieszkać oddzielnie. Nadal jednak pozostają małżeństwem, nie mogą więei zawrzeć innego związku. Jeżeli w okresie separaq’i małżonkowie nabiorą przeświadczenia, że mogą i chcą kontynuować małżeństwo, na zgodne ich żądanie sąd orzeka o zniesieniu separacji. Skutkiem prawnym separacji jest powstanie między małżonkami rozdzielności majątkowej. Na zgodny wniosek małżonków stan taki może być utrzymany także po zniesieniu separacji.