86905 IMG59 (2)

Za pomocą analogicznej terminologii (laqah, „zabrać”) opisuje ST „przeniesienie” proroka Eliasza (2 Kri 2,3.5.9-11). Popularny opis każe wielkiemu słudze słowa odjechać na ognistym wozie, wśród wichru i ognia; wskazuje to na obecność elementów teofanii w sensie wejścia do sfery Bożej. Poglądy innych ksiąg biblijnych na fakt i znaczenie tego wydarzenia są bardziej uchwytne niż poprzednio. 1 Mćh 2, 58 mówi wręcz o zabraniu do nieba, a przekład LXX (m.i. do 2 Kri 2,11) używa słowa analambanó (zabrać ku górze), dodając jednak „jakby do nieba”. W każdym razie pilnie oczekiwano w ostatnich wiekach powrotu Eliasza (por. Syr 48, 10 - 12; Ml 3, 1. 23 - 24; Mt 16, 14; 17, 10- 13; 27, 47 - 49; Łk 9, 8; J 1, 21 - 25), nie mówiąc jednoznacznie o miejscu, w jakim się znajdował³⁷.

Należy dodać, iż przejście z życia do innej egzystencji nie posiada prócz interwencji Bożej żadnego innego uzasadnienia (np. antropologicznego); ani w jednym, ani w drugim wypadku nie zastanawiano się, jaki był stan czy sposób istnienia „zabranych”. Wykluczając Szeol, grób czy „życie cieni”, trzeba powiedzieć, że w pewnym sensie wypadki te mogą być uważane za zapowiedź innej, bliższej Boga egzystencji po śmierci. Jeżeli przywilej taki był bardzo rzadki, to przede wszystkim dlatego, że i ównie rzadkie było tak nienaganne postępowanie wobec Boga. Możliwe, że w podobnym kierunku zdąża myśl psalmistów (por. Ps 49, 18 f73, 24, także 16, 10 - 11), którzy zresztą używają tego samego terminu ,.zabrać”. Ponad ogólny bieg świata autorzy psalmów — mówiący z pozycji „ubogich Jahwe” — wyrażają nadzieję, że Jahwe wyrwie ich z Szeolu, ze sfery śmierci (Ps 49, 16; 73, 24, por. 16, 10 -11), by im zapewnić życie ze sobą. Wprawdzie możliwa jest interpretacja Szeolu jako wykładnika potęgi i nieuchronności śmierci, spod których opieka Boża ratuje modlącego się; z pewnością jednak w wiekach późniejszych odnoszono te słowa do faktu śmierci (a nie tylko do uwolnienia od jej niebezpieczeństwa). Tylko bowiem nadzwyczajne wystąpienie Jahwe w obronie swoich „ubogich”, mianowicie przezwyciężenie nieubłaganego dla wszystkich prawa śmierci zamykającego ciąg życia człowieka, mogło stanowić pociechę dla pobożnych oddanych całkowicie Jahwe. Wreszcie wypada dodać, że ugrupowania prorockie w Jerycho wiedzą o mającym nastąpić zabraniu Eliasza „wzwyż, ponad głowę” (2 Kri 2, 5) i przepowiadają to prorokowi. Tego rodzaju odejście ze świata nie wydaje się im niemożliwe, choć nie wykluczają „przeniesienia” go przez ducha na inne miejsce na ziemi (niepewność co do miejsca „zabrania”). Zresztą już pieśń Anny (1 Sm 2,6)³⁸ przypisuje Bogu moc „sprowadzania” człowieka do Szeolu i „wyprowadzania” go stamtąd. Być może chodzi tu wręcz o moc zsyłania śmierci na człowieka i przywracania go do życia, nie tylko zaś o pomoc w niebezpiecznych sytuacjach życiowych, np. o uzdrowienie itp. Jako wyraz wiary w takie prerogatywy Jahwe trzeba dodać wypowiedź króla izraelskiego w 2 Kri 5, 7, gdzie bez przenośni stwierdza on władzę Boga sprowadzania śmierci i ożywiania (w kontekście uzdrowienia z trądu).

³¹ O Eliaszu por. szczeg. R. de V a u x. Le cycle d’Elie dans le Livre de Rois. W: Elie le pruphete. T. 1. (Etudes Carmelitaines). Paris 1966; O. H. S t e c k. Ueberlieferung in den Elia-Erza-hlungen. Neulcirchen 1968; G. F o h r e r. Elia. 2 Aufl. Zurich 1968; L. Bronner. The Stoiies of Elijah and Elisha as Polemic againsl Baal Worship. Leiden 1968.

¹ * Komentarz do tego hymnu 1 Sm 2, 1 - 10 zob. H. J. S t o e b e. Das erste Buch Samuelis. Gutersloh 1973 s. 100-107.

21