|| Fruktoza jest wchłaniana za pomocą transportu ułatwionego. Fruktoza w komórkach nabłonka jelit ulega szybkiemu przekształceniu w glukozę i kwas mlekowy, co zapewnia duży gradient stężenia przyspieszający dyfuzję.
c. Po wchłonięciu do enterocytdw cukry proste dyfundują przez błonę podstawno--boczną do płynu śródmiąższowego, a stamtąd do naczyń włosowatych kosmków.
d. Wchłanianie cukrów prostych nie podlega regulacji. Jelito może wchłonąć ponad 5 kg sacharozy na dobę (po rozłożeniu dwucukru na glukozę i fruktozę).
e. Zaburzenia wchłaniania węglowodanów wywołują biegunkę i nadmierne wytwarzanie gazów jelitowych.
(1) Niewchłonięte węglowodany wywołują osmotyczne przesunięcie nadmiaru płynu do jelit, co powoduje biegunkę.
(2) Flora bakteryjna jelit rozkłada niewchłonięte węglowodany, co prowadzi do powstania gazów [wodoru (H2), metanu (CH4) i C02] oraz substancji drażniących jelita.
(3) Nietolerancja laktozy jest najczęstszą przyczyną upośledzonego wchłaniania węglowodanów. Jest ona wynikiem niezdolności komórek kubkowych do wytwarzania laktazy.
(a) Objawy można wyeliminować przez wykluczenie z diety mleka i jego prze tworów.
(b) Nietolerancja laktozy u dorosłych nie stanowi problemu. Natomiast u dzieci odwodnienie związane z biegunką może stanowić zagrożenie dla życia.
| B. | Białka. Dobowe zapotrzebowanie na białko u dorosłych wynosi 0,5-0,7 g/kg masy ciała. U dzieci w wieku 1-3 lata wynosi ono około 4 g/kg masy ciała.
1. Źródła. Białko znajdujące się w jelitach pochodzi z dwóch źródeł.
a. Białka endogenne, wydzielane w ilości 30-40 g na dobę, to białka wydzielane do przewodu pokarmowego oraz składniki białkowe pochodzące ze złuszczonych komórek.
b. Białka egzogenne to białka przyjmowane w diecie. Ich zawartość w diecie stosowanej w USA wynosi 75-100 g.
2. Trawienie. Zanim białka ulegną wchłonięciu, muszą zostać strawione do małych peptydów i aminokwasów.
a. Około 10-15% białek ulega częściowemu strawieniu przez pepsynę żołądkową wydzielaną z komórek głównych. Produkty trawienia białek w żołądku pobudzają wydzielanie proteaz przez trzustkę.
b. Proteazy trzustki odgrywają podstawową rolę w trawieniu białek. Proteazy, takie jak trypsyna, są wydzielane w postaci nieczynnej i dopiero w jelicie ulegają przekształceniu w postać czynną [zob. IV B 2 c].
(1) Enterokinaza — enzym wydzielany przez komórki nabłonka dwunastnicy i jelita czczego — przekształca nieaktywny trypsynogen w aktywną trypsynę.
(2) Następnie trypsyna autokatalitycznie przekształca trypsynogen w trypsynę, a także aktywuje inne proteazy, np. chymotrypsynę.
c. Peptydazy, wydzielane przez komórki nabłonka jelit, kontynuują proces trawienia rozpoczęty przez proteazy trzustkowe. Ostatecznie białka są trawione do peptydów i aminokwasów.
3. Mechanizmy wchłaniania
a. Poznano wiele układów transportu czynnego zależnych od gradientu jondw