87243 IMG)10 (4)

Tab. 20.1. Czynniki zwiększające ryzyko zachorowania na RS (cyt. za: McPhsfson K., Steel C.M., Dixon J.M.: Breast cancer~~l epidemiology, riskfactors and genetics. BMI, 1994; 309: 1003-1027)
Czynnik	Względne ryzyko zachorowania	Grupa wysokiego ryzyka
wiek	10,0	S50 lat
rak drugiego sutka	4,5	po leczeniu radykalnym RS
zmiany niezłośliwe sutka	4,5	atypowa hiperplazja (epitelioplazja, adenoplazja)
wiek wystąpienia pierwszej miesiączki	3,0	<11 lat
wiek pierwszego porodu	3,0	>35 lat .'‘Ssij ■■■
ekspozycja na promieniowanie jonizujące	3,0	w okresie dojrzewania
obciążenia rodzinne	2,5	RS u żeńskich krewnych pierwszego stopnia (zwłaszcza przed menopauzą)
wiek menopauzy	2.0	50 lat
pozycja socjoekonomiczna	2.0	wysoka
otyłość po menopauzie	2,0	BMI >35 kg x m ^2 - 'i
antykoncepcja hormonalna	2.0	>4 lat, młode kobiety, przed pierwszą ciążą
dietylostylbestrol	2.0	zażywany w czasie ciąży
hormonalne leczenie zastępcze	1.5	stosowane >10 lat

Zmutowane protoonkogeny (zwane onkogenami) powodują wytwarzanie się białek o zwiększonej aktywności, co wpływa na nadmierną proliferację komórek.

W raku sutka największe znaczenie ma amplifikacja onkogenów: c-erb B2 (20% guzów), c-myc (20-25% guzów) i int-2 (15-20% guzów).

Mutacje genów supresorowych powodują, że ich białka są nieaktywne, co pozbawia komórki niezbędnych ograniczeń w proliferacji. Do genów najsilniej związanych z Rią,. należą BRCA1 i BRCA2, których mutacje stwierdza się w połowie rodzin, w których występuje RS. Gen P53, zwany „strażnikiem genomu”, odgrywa szczególnie ważną rolę w procesach naprawy uszkodzonego DNA. Zapobiega on replikacji uszkodzonego DNA i kieruje takie komórki na drogę apoptozy, czyli programowanej śmierci. Jego mutacja pozwala na przeżycie i replikację komórek z uszkodzonym DNA. Mutacje i zaburzenia ekspresji genu P53 stwierdza się u ‘/s—V*3 chorych na RS.

Nosicielstwo różnych genów dziedzicznych predysponujących do rozwoju nowotworów ma wpływ na zróżnicowane ryzyko zachorowania, z czym wiąże się tzw. wartość penetracji genu. Na szczęście geny o wysokiej penetracji rzadko są przyczyną zachorowania na RS - znaczny odsetek zachorowań jest natomiast uwarunkowany nosicielstwem genów o niewielkiej penetracji.

W USA i UE udział komponenty dziedzicznej w zachorowalności na RS szacuje się na około 5-10%, a w Polsce na około 1% populacji chorych.

Względnie silne dziedziczne uwarunkowanie zachorowania na RS rozpoznaje się między innymi dzięki występowaniu charakterystycznych zespołów rodzinnych zachorowań także na inne nowotwory:

• zespół rak sutka-rak jajnika — wiąże się także z częstszym występowaniem raka gruczołu krokowego, trzustki i sutka u mężczyzn;

■ zespół Li i Fraumeniego - rak sutka u młodych kobiet z wczesnymi rodzinnymi zachorowaniami między innymi na mięsaki kości, guzy nadnerczy, chłoniaki i białaczki;

■ zespół Cowdena — zwiększona rodzinna zachorowalność na RS i raka tarczycy.

U kobiet ewidentnie obciążonych stwierdzenie nosicielstwa genów zwiększonego ryzyka może być podstawą do rozważenia wdrożenia leczenia zapobiegawczego. Szczególnie dotyczy to kobiet z mutacją BRCA1 lub BRCA2, u których ryzyko wystąpienia RS w ciągu całego życia szacuje się na 50-85%. Skłania to do leczenia tamoksyfe-nem, a nawet zapobiegawczych mastektomii i usuwania jajników.

Rodzinne występowanie RS nie jest jednoznaczne z obdąże- „ niem dziedzicznym. Konieczny jest dokładny wywiad w kierunku występowania innych nowotworów złośliwych, zwłaszcza w młodym wieku. W rodzinach podejrzanych celowe jest przeprowadzenie badań genetycznych i rozważenie postępowania profilaktycznego.

20.13.3.

Przeżycie chorych na raka sutka bez leczenia

Piśmiennictwo pełne jest entuzjastycznych doniesień dotyczących wyników leczenia chorych na RS różnymi metodami, najczęściej kojarzonymi ze sobą w różnych sekwencjach. Trudno jest wyrobić sobie pogląd na ich skuteczność bez możliwości porównania długości przeżycia chorych leczonych z tymi, u których nie wdrożono leczenia. Ponieważ obecnie każda praktycznie chora, niezależnie od zaawansowania RS, jest leczona, dane pochodzą z materiałów przedwojennych.

W materiale sekcyjnym z lat 1805-1933 obejmującym 250 kobiet, 5 lat przeżyło 18,4%, 10 lat 3,6%, a 15 lat 0,8% Średnie przeżycie 35,5 miesięcy, a mediana - 32,4 miesiąca. W grupach liczących po 100 chorych 7 lat przeżyła co dziesiąta chora.