88440 P3040865

1.7. Rodzaje łączników

znak	Cecha	Stan	Rm (MPa]	Po.z [MPa]	Ato !%]
i r i ■ ■ '		r	150-300	80-100	15-20
AlMgSi 1	PA4N	U	200-240	10Ó-130	14-20
		Ib	280-320	200-260	7-12
		r	120-160	60-80	25-35
AlMgSłCu	PA45	'Ś . _	200-240	120-160	15-25
		s>.....	270-310	240-280	a-i 2

Czyste aluminium Al, znak AR1, ma następujące podstawowe właści

wości:

•    ciężar właściwy y_c = 2698 kg/m³ ;

•    moduł sprężystości podłużnej E = 72 GPa ;

•    moduł sprężystości poprzecznej G = 27 GPa ;

•    współczynnik Poissona v « 0,34 ;

•    współczynnik rozszerzalności cieplnej et=20+100°C = 0,000024 • współczynnik tarcia pt ■ 0,20 + 0,6 .

1.7. Rodzaje łączników

Łączniki służą do łączenia prostych elementów konstrukcyjnych, tj. kształtowników, płaskowników, blach itp., w elementy złożone (wysyłkowe) do podzespołów i zespołów, z których następnie powstają budowle o konstrukcji metalowej.

W budownictwie metalowym stosuje się siedem następujących rodzajów łączników:

□    nity,

□    śruby zwykłe i pasowane oraz sworznie,

□    śruby sprężające,

□    spoiny,

□    zgrzeiny,

□    kleje,

□    kołki.

Nąjbardziej rozpowszechnione jest łączenie za pomocą spawania a w elementach cienkościennych za pomocą zgrzewania.

Nitowanie stosujo się obecnie rzadziej, głównie w połączeniach wykonywanych na budowie i w konstrukcjach z grubych elementów, obciążonych dynamicznie, np. mostach. Łączenie śrubami, ze względu na łatwość wykonania tych połączeń, stosuje się do różnych konstrukcji, w szczególności do konstrukcji rozbieralnych. Śruby stosuje się również do połączeń tymczasowych, na czas montażu konstrukcji, do chwili zastąpienia ich przez spoiny lub nity oraz czasami w konstrukcjach nitowych w miejscach trudno dostępnych, gdzie wykonanie łba nita jest niemożliwe.

Sworznie stosuje się najczęściej w połączeniach przegubowych belek walcowanych.

Podstawy projektowania konstrukcji metalowych

W ostatnim dwudziestoleciu zaczęto stosować śruby spręiąjące, których zadaniem jest silne dociśnięcie do siebie łączonych elementów, wskutek czego siły w złączu są przenoszone dzięki tarciu stykających się powierzchni tych elementów. Śruby sprężające dokręca się przy pomocy specjalnego klucza z dynamometrem, na którym odczytuje się wielkość momentu dokręcającego nakrętkę, wymaganego dla danej średnicy i rodzaju śruby.

Połączenia przy pomocy klejów mąją na razie niewielkie zastosowanie w konstrukcjach metalowych.

1.8. Nity

tego

Ryn.1.13. Nit po zakuciu

l ⁰

U—l—ł

Rys.l.14. Płaszczyzny ścinania nitów

Nit surowy składa się z łba i trzonu (rys. 1.11), przy czym ctęfc długości nita surowego może mieć kształt stoika ściętego. Wymiary łba (rys.l li) są znormalizowane:

D*(1,5+1,6)    ; JC= (0,6*0,#) (f.

Podział nitów zależy od kształtu łbów nitów, pny czym wyróżnia się nity (rys. 1.12) z łbem: kulistym, płaskim i soczewkowym.

Kz

Rys.l. 12. Kształty łbów nitów

Nitowanie polega na tym, że nit surowy, rozgrzany do temperatury około 900°C, wprowadza się w otwory łączonych części i zakuwa. Widok zakutego nitu pokazano na rys. 1.13.

W budownictwie lądowym stosie się nity o średnicach w granicach 11 mm < d S 28 mm. Orientacyjną średnicę nitu można dobierać według wzoru: gdzie:

/min — grubość nąjcioószego elementu z łączonych blach (mml, m — liczba płaszczyzn ścinających nit (rys.1.141 Spełniony winien być również warunek.

1,252,5/„m.    (1.2)

Średnicę otworu na nity zaleca się przyjmować o 1 ram większą niż średnicę trzpienia.

Długość trzonu nitu / zależy od sumarycznej grubości I/, łączonych elementów, średnicy nitu d oraz kształtu zakuwki. Materiał trzonu nita powinien wystarczyć do wypełnienia otworu na nit i na utworzenie sa-kuwki. Dla nitów z łbem płaskim długość trzonu l oblicza się ze wzoru

l = Ui + d_t    (1.3)

gdzie:

£/, — całkowita grubość łączonych elementów.