89018 skanuj0040 (23)

6.5. Usługi towarzyszące 149

Tabela 21. Największe w Europie biura podróży (touroperatorzy) zajmujące się turystyką zagraniczną (1990 r.)

Biuro podróży	Państwo	Liczba klientów (tys.)
Touristik Union International (TUI)	Niemcy	3518
Thomson Tour Operations	Wielka Brytania	3 000
Neckermann und Reisen Touristik (NUR-Touristik)	Niemcy	1 898
Owners Abroad Group	Wielka Brytania	1 613
Hotelplan	Szwajcaria	1 460
International Travel Se;rvice (ITS)	Niemcy	1 386
Luft Transport Touristik (LTT)	Niemcy	1 265
Club Mediterranee S.A.	Francja	1 226
Nouvelles Frontieres	Francja	1 136
Spies/Tjaereborg	Dania	951
ITS Deutschland	Niemcy	862
Deutsches Reiseburo (DER)	Niemcy	704

Źródło: opracowano na podstawie K. Vorlaufer [1993].

zerwacji miejsc w samolotach i hotelach. Jako jeden z pierwszych powstał system Sabre (związany z liniami lotniczymi American Airlines). Rozwój systemów rezerwacji jest ściśle związany z rozwojem informatyki i rozpowszechnieniem się technik komputerowych. Są one nazywane CRS (ang. Computer resewation Systems). Jak podają S. Milne i K. Gili [1998], w latach osiemdziesiątych działało już 5 ogólnoświatowych systemów rezerwacji: Sabre, Apollo (związane z liniami United Airlines), System One (linie Texas Air i Eastem Airlines), Gemini (założone przez kanadyjskie linie lotnicze) oraz Worldspan (związane z liniami Trans World Airlines, Northeastern Airlines i Delta Airlines). W następnych latach objęły one swoim zasięgiem prawie cały świat. W 1995 r. 40% rynku rezerwacji było w posiadaniu systemu Sabre, z którym było związanych ponad 350 linii lotniczych, 55 przedsiębiorstw wynajmu samochodów, około 190 łańcuchów i sieci hotelowych, a także 29 000 biur podróży [Milne, Gili 1998]. W tym miejscu warto zwrócić uwagę na fakt, że badacze zajmujący się rolą komputerowych systemów rezerwacji w rozwoju światowego sektora turystycznego uważają, że w usługach turystycznych - z racji zjawiska globalizacji - można raczej mówić o neofordy-zmie, niż o tendencjach postfordystycznych, jak to dzieje się w przemyśle i w innych działach usług [Ioannides, Debbage 1998, 116].

Zdaniem W.W. Gaworeckiego [1998] coraz większe znaczenie dla turystyki mają usługi bankowe. Związane jest to nie tylko z turystyką międzynarodową (wymiana dewiz), ale również z przepływem środków finansowych w turystyce krajowej, w której coraz większe znaczenie ma obrót bezgotówkowy (przelewy bankowe) i w formie kart kredytowych. Jak podaje cytowany wyżej autor, przeprowadzone w 1985 r. w Stanach Zjednoczonych badania wykazały, że około 50% płat-