89061 IMG19 (3)

i«kmyt\kati>i> obiektów cyfrowych, dane oni/ mctadanc strukturalne, opisuii pomięOry /łożonymi obiektami cyfrowymi i ich częściami. Lecznic techniki te ^rc,acic tają na stworzenie modelu obiektu, stanowiącego meta informacyjny opis. uinoir °^^VV<1' c> przechowywanie i udostępnianie /‘łojonej informacji w systemach komputcró'^V,a^' Omawiąiąc te zagadnienia należy odnieść się do problemów współdziałania i długot^^¹-archiwiucji obiektów cyfrowych. Informacja, obecnie funkcjonująca w globalnych /a ^ bach. powinna być również możliwa do wykorzystania za wiele lat. /n pomocą systciTuS°' komputennsyeh. które obecnie trudno sobie nawet wyobrazić. Tymczasem usunie ' obiektu z sieci, gdzie występuje w jednym egzemplarzu, może spowodować całkowi* i nieodwracalną utratę dostępu.    ^{,T |}

W iete obiektów cyfrowych, stanowiących elementy zasobów globalnej biblioteki cv frowci, nie może być reprezentowanych jako statyczne pliki zawierające dane. Są on charakteryzowane jako:

•    Obiekty dynamiczne. Są to programy komputerowe, w tym gry komputerowe, aplety Jd\ > . symulacje czy dane pochodzące z sensorów stosowanych w badaniach naukowych l»ż\tkownik. po uzyskaniu dostępu do obiektu, za każdym razem otrzymuje różne treści. więc podstawowego znaczenia nabiera wcrsjonowanic takich obiektów cyfrowych

•    Obiekty złożone. Obiekty cyfrowe w bibliotece globalnej mogą składać się z wielu elementów wzajemnie powiązanych licznymi i różnorodnymi relacjami. “Występują komplementarne elementy treści (np. obraz graficzny i towarzyszący mu tekst), bądź al-tematy wne materializacje (np. ta sama treść obiektu graficznego w różnych parametrach technicznych, takich, jak rozdzielczość, nasycenie barwami), lub su rogaty, jak dane i meta dane. W praktyce różnice te są często nieostre. W zakresie obiektów multimedialnych problemy narastają, gdy na przykład trzeba decydować, czy miniaturka większej fotografii jest jej odrębną materializacją, czy raczej surogatem, rodzajem metadanych.

•    Obiekty o wzmożonej identyfikacji zawartości. Wiele obiektów cyfrowych wciąż naśladuje swoich drukowanych przodków, czego następstwem jest traktowanie tych obiektów tak. jakby nie posiadały wewnętrznej struktury, były zamkniętymi jednostkami. W globalnej bibliotece cyfrowej każde słowo i identyfikowałne związki słów. stają się odrębnymi obiektami dyskretnymi. Prowadzi to do zwiększenia liczby punktów dostępu do obiektów' cyfrowych przynajmniej o dwa rzędy wielkości.

•    Obiekty cyfrowe o alternatywnych sposobach rozpowszechniania. Mogą oferować użyt

kownikom możliwość wyboru metody dostępu.

•    Bazy danych. Bazy danych składają się z wielu rekordów/, wybieranych pojedynczo i w* kombinacjach za każdym razem, gdy użytkownik uzyskuje dostęp do jednej z nich. Stanow ią bardzo zróżnicowane środowisko. Część z nich może być traktowana jako zasoby wielu obiektów cyfrowych. Inne. takie jak informatory, można traktować jako pojedyncze obiekty.

Jak wynika z powyższego wyliczenia, obiekty cyfrowe są dokumentami dynamicznymi. Ta cecha może być uznana za fundamentalną różnicę pomiędzy nimi a dokumentami drukowanymi. Dzięki oddzieleniu treści od nośnika, zmiany treści są łatwe do przeprowadzenia i nie powodują istotnych modyfikacji fizycznych lub technicznych charakterystyk obiektu. Poprawki wprowadzane do treści nie wpływają na nośnik, na którym informacja jest zapasana, przez co nic mogą być wykryte bez odniesienia do zewnętrznego wzorca <certyfikowanej kopii, sumy kontrolnej czy innych sposobów wreryfikacji autentyczności —

zob. p. 4.4).

Dynamiczność obiektów cyfrowych nic oznacza, że stała zmienność jest ich konieczną cechą charakterystyczną. Chodzi raczej o dynamikę potencjalną. Jak twierdzi John Mackę ozie Owen. obiekty cyfrowe są zmienne jedynie w takim sensie, że mogą przyjmować dowolny stan pomiędzy stałością i zmiennością, a stan ten w każdym momencie może

porównać dk> efektów spowodowanych rozwojem druku (Burfc. Kerr. Pope 2000].

ulegut zmianie (Owen 2007, s. I39| w rzeczywistości komunikacji niukuwo) większo Wj obiektów cyfrowych pozostaje niezmienna. Chodzi jednak o to. /c obiekty te z zasady, niejako potencjalnie są zmienne, w związku z czym można zastanowić się nad sposobami wykorzystania tej cechy w komunikacji naukowej, o czym będzie jeszcze mowa.

Jnk już wspomniałem, we współczesnej komunikacji naukowej Funkcjonują obiekty

złożone, będące złożonymi jednostkami komunikacji naukowej. Są one agregacjami pustych jednostek informacyjnych, które po połączeniu tworzą logiczną całość fSompeł,

Lagozc 2007, s. 32]. Agregacje mogą upodabniać obiekt złożony do dokumentu tradycyjnego, czego przykładem może być zdigitałizowana książka, która składa się z agregacji rozdziałów, z których każdy jest agregacją zeskanowanych stron. Obiekty złożone mogą wykorzystywać specyficzne cechy formy elektronicznej, tak jak w przypadku publikacji naukowej, która jest agregacją tekstu (artykułu) i materiałów pomocniczych, takich jak zestawy danych, narzędzia programistyczne łub zapisy wideo z realizacji eksperymentów. W efekcie obiekt złożony zawiera rezultaty wszystkich etapów procesu badawczego, w formie prostszych obiektów, wraz z opisującymi je mcladanymi, co znacznie ułatwia m.in. ocenę, a także rozpowszechnianie i archiwizację obiektów cyfrowych (Hunter 2006. s. 34']. Obiekt taki przed opublikowaniem w Sieci stanowi odpowiednik realizacji według terminologii FRBR.

Nowe jednostki komunikacji naukowej, będące rezultatem funkcjonowania współczesnego, sieciowego środowiska badawczego, posiadają złożoną naturę, odmienną od natury materiałów tradycyjnych i ich bezpośrednich następców, prostych wersji cyfrowych, tworzonych na przykład w formatach PDF i LaTc\. Są one agregacjami części odmiennych pod względem rodzaju treści (jak artykuł, symulacja, nagranie wideo, zestaw danych, oprogramowanie), typu medium (tekst, obraz, dźwięk, wideo, mieszany), formatu (PDF, XML, MP3 i in.) oraz lokalizacji w sieci (różne części udostępniane przez różne repozytoria). Poza tym każdy agregat posiada związany z nim identyfikator. Powiązanie identyfikatora z obiektem złożonym następuje poprzez system informacyjny, w którym skomponowano agregat, tworząc logiczną jednostkę komunikacji naukowej. Takie agregaty nazwać można obiektami złożonymi.

Struktura

J Etykieta^.

Obiekt cyfrc

Strumienie

Rys. 5. Złożony obiekt cyfrowy