gleby189

I

W

■

■Mi'

m

Mi

4.1. FORMY WYSTĘPOWANIA MAKROPIERWIASTKÓW W GLEBIE

I

//Z?

i'

W

właściwy pad-zystkim składu składu i, reak-roztwo-i fauny isobności żyzność

dej i ga-organicz-.lodzących e 17 jest ju. Wśród a pozosta-K), wapń, niedź i koel e m e n-ilinę. Pozo-yystępujący istków nie-ty do budo-ą one .waż-, mymi część anie makro-.strują tabe-

i

•</

m

i

A

I

•xV

»

m

Ł

‘w-■ ■■wy

vXV

Poszczególne pierwiastki mogą występować w glebach w formach nieprzyswajalnych dla roślin i w przyswajalnych. Na ogół tylko część pierwiastków, występujących w glebie w postaci różnych związków chemicznych, jest dla roślin dostępna. Dlatego dla scharakteryzowania jakiejś gleby i uwypuklenia jej zasobności należy określić na drodze analizy chemicznej zarówno ogólną zawartość poszczególnych pierwiastków, jak i zawartość składników dostępnych roślinom. Ogólna za-wartość poszczególnych składników jest nie mniej ważną częścią gleby, gdyż stanowi ona rezerwy danego pierwiastka, które w zależności od różnych procesów i reakcji zachodzących w glebie mogą być stopniowo udostępniane roślinom i wykorzystywane do budowy ich tkanek. Ważną zatem sprawą jest zdolność szybkiego przechodzenia tych związków złożonych, słabo przyswajalnych, w prostsze, dostępne dla roślin.

Składniki mineralne mogą występować w formie: minerałów, związków chemicznych, jonów (kationy i aniony) oraz substancji organicznej. Występują one także w wodzie (głównie aniony). Spośród minerałów niektóre są nierozpuszczalne lub trudno rozpuszczalne w wodzie, a poszczególne pierwiastki uwalniane są dzięki wietrzeniu chemicznemu (np. skaleni). Inne znów są łatwo rozpuszczalne w wodzie (np. saletry, chlorki). Składniki mineralne uwięzione w substancji organicznej (np. azot) udostępniane są stopniowo w wyniku procesów mineralizacji, przy cz^m niepoślednią rolę odgrywają tu organizmy^jżywe, np. mezbfauna i drobnoustroje. Są. też składniki występujące w formie gazowej. Spośród tych składników tlen i dwutlenek węgla mogą być pobierane przez rośliny. Azot jedynie w małej części pobierany jest z powietrza za pośrednictwem roślin motylkowatych oraz grzybów żyjących w symbiozie z niektórymi roślinami (mikoryza), a znacznie większa jego część pobierana jest z gleby w postaci azotanów lub soli amonowych.

Gleba jest utworem bardzo złożonym, a jednocześnie bardzo dyna-micznym. Jej skład chemiczny podlega ciągle zmianom wywoływanym przez odbywające się w glebie nieustannie procesy natury biochemicznej, fizykochemicznej i biologicznej (jak wietrzenie chemiczne minerałów i skał i tworzenie się koloidów mineralnych, tworzenie się próchnicy itp.).

J91