IMG51

kie t własnymi problemami, które czynią go —* Jak Mponmlino — naprawdę iiiasn lęlliwyni W tym sensie nazywanie ucznia społecznie nieprzystosowanego uczniem trudnym Jest na pew-. no niefortunne i niezgodne z obiekty wytn stanem rzeczy. Wbrew temu w niniejszej książce uźyw* się tego pojęcia, a to choćby t uwagi na dość częste jego występowanie w języku potocznym I zajmowane przez nie wciąi jeszcze niepoślednie miejsce w pedagogice (por. Apter S. J., 1982; Herbert M., 1977; Redl F._v 1974 i inni, 1973). Ponadto nauczyciel powinien tet wystrzegać sftę pochopnego kwalifikowania uczniów do grupy osób nieprzystosowanych społecznie, ponieważ zdarza się, ii uczniowie trudni są niekiedy jedynie produktem* wyobraźni twych nauczycieli (Konopnicki J.* 1971, s. 24). Trudno zresztą Się temu dziwić, gdyż dotychczasowe określenia pojęcie trudności wychowawcze (łączni* z owym wyżej podanym) dalekie są jeszcze od wymaganej precyzji naukowej, która niewątpliwie wymagać będzie dalszych wnikliwych rozważań i poszukiwań, opartych na szeroko zakrojonych badaniach empirycznych.

1 RÓŻNE STANOWISKA W SPRAWIE

PRZEJAWÓW TRUDNOŚCI WYCHOWAWCZYCH

W litera tan* naukowej odczuwa się brak zgodności dotycząca) nie tyko motaj istoty trudności wychowawczych, lsct także rodujo I limby kii przejawów (symptomów). I tak niektórzy pedagodzy i psycholodzy, jak K. Lousft (1973, s* lit), wyszczególniają kUkadzMąt symptomów, będących — wedbtcb nieb — lotet-ayml wdmtndismi trudności wychowawczych. Wśród oympto mśw tyck •• oprócz toktrh przejawów, pk dmtruktywnt pasto-wy wokot łudzi I nomy, prawmdoy niepokój i btjdś prmd tkzomtśEH c*y zwtsciąt—t. oolorcayws mormnlo m jomtą, aad-wmrnm psmmmt mmosśBi lub wytmnśrj, upór. pnuwuilrwśosti, p—ępusife, bitwo utojoma mutzufouk bruk mwamaśKk bsgateh-ummme spolscume otwyś mdtk — wybczają wAit mbmmo*