IMG51

112

II. Podstawy ekonomii dobrobytu

Efektywność a podział dochodów: problem wyboru 1

Jeszcze raz rozważmy przypadek uproszczonej gospodarki, w której 1 tylko dwie osoby: Robinson Crusoe i Piętaszek. Na początek załóżm|| że Robinson ma 10 pomarańczy, a Piętaszek tylko 2 pomarańcze. Propojł ęja ta nie wydaje się sprawiedliwa. Przyjmijmy zatem, że odgrywamy mję | państwa i próbujemy zabrać 4 pomarańcze Robinsonowi i przekazać je i Piętaszkowi, jednak w trakcie tej operacji jedna pomarańcza zostaje zgu* 1 biona. W efekcie Robinson ma 6 pomarańczy, a Piętaszek 5 pomaral® czy. Usunęliśmy prawie całą niesprawiedliwość, jednak w trakcie tego* zabiegu całkowita liczba dostępnych pomarańczy się zmniejszyła. Mamy j tu do czynienia z wyborem między efektywnością, przez którą rozumig* my całkowitą liczbę dostępnych pomarańczy, a sprawiedliwością.

Ten wybór między sprawiedliwością i efektywnością stanowi jądro wie-ł lu dyskusji o roli państwa w gospodarce. W szczególności spór dotyczył dwóch kwestii. Po pierwsze, nie ma zgody co do natury tego dylematu. Jak 11 bardzo musi się obniżyć efektywność, aby zmniejszyły się nierówność® społeczne? Czy w trakcie transferu pomarańczy od Robinsona do Pię- M taszka stracimy jedną, czy dwie pomarańcze?

Po drugie, brak jest zgody co do względnej wartości zmniejszenia nie-1 równości i zmniejszenia efektywności. Niektórzy twierdzą, że nierównosćfH stanowi główny problem dla społeczeństwa i należy po prostu minima*® lizować skalę nierówności niezależnie od skutków, jakie będzie to m miało dla efektywności. Inni sądzą, że to efektywność jest najważniejsza,® Wskazują, że nawet jeśli chcemy pomóc ubogim, to w długim okresie J najlepszym rozwiązaniem wcale nie jest zastanawianie się nad sposobem® podziału; najlepszym rozwiązaniem jest Zwiększenie rozmiarów tortu ® tak, aby powiększał się on jak najszybciej, co sprawi, że będzie więcej® dóbr dla każdego.

Różnice poglądów, o których mowa, dotyczą społecznych wyborów j| między sprawiedliwością a efektywnością. Teraz przyjrzymy się tym de- I cyzjom dokładniej.

Analiza wyborów dokonywanych przez społeczeństwo

Kiedy ekonomista bada decyzje podejmowane przez konsumenta, zbiór możliwości, jakie ma konsument, jest pokazany przez linię ograniczenia budżetowego, a jego preferencje są opisane za pomocą krzywych obojętności (zob. rozdział 3). Konsument wybiera punkt na linii ograniczenia budżetowego, który jest styczny do krzywej obojętności; dzięki temu — przy danym ograniczeniu budżetowym - osiąga najwyższą dostępną krzywą obojętności.