IMG253 (4)

^ ber «fcbqi. <*r> s ęłxh •*    ‘a* zmieniający swego postępowa-

_|<im. _rłi ęrusaóz bib pogróżek'. Tak zbudowane frazeolo-. _v>iauetu«ł śf i moęi określać tylko rzeczowniki. Tyrażenia, któ-'”*7 j. - _._ _Ł-2ic*umi a przysłówki lub imiesłowy przysłówkowe, peł-_ *^ budowy funkcję określeń czasowników, np.: tako tako, rapń^usufc^cwecfc*-. Tiększosc wyrażeń określających nie ma e-isik ₌.'-. : pcznie określonego zakresu użycia, rozstrzygają o nim nor-miniowy właściwe każdemu trazeologizmowi indywidualnie, np.: —, ssędrt osunął coś, zdobył cos) jest wyłącznie określeniem czasowników, a idą Mży rcfruerz. student) - określeniem rzeczowników. Wiele wy-njcs, nawet «śa poasczwowo używa aę ich jako określeń czasowników, -a.-* wTscnć w pozycji ainonunainei, np.: obraził ssę na amen - obraza na gjtga. ębezsutsu k s paar,»: z dziesięć - odzyska ns spięć, ni ar dziesięć.

Do wmiai określających zaliczamy również wyrażenia porównawcze, -j_; .m- mi maiuem zasuń (hrrndJa) yik gruch srmertełny, (goły) uk ssięty

20033-

Wskaźniki frazeologiczne to frazeologizmy pełniące funkcje

- przyimków, npz tr muzea z czymś, w ramach czegoś ® opar-_maaś spotcikćw, np.: zaronmo— jak l_, bądŁ. hfdź..; partykuł, np.: że ■jz .wizar: za bardzo niedobre, że—' (że też musiało ci się to przytrafić!],

-    - n; as "cos jest tak mało podoboe do tego, co się tak nazywa, że nie po-

nę urrwać tej nazwy (też mi pieniądze, więcej dziadowi daję; też mi ZTTy&i*!}- Parrrktiły frazeologiczne są często zbliżone do fraz (por. dopo-

—    ; oznaczające potwierdzenie: rzecz jasna, otóż to oraz zaprzeczenie

Wskazmk; frazeologiczne są słabo zbadaną częścią zasobu słownikowego. Kkkrcczr badacze usuwają je poza zakres frazeologii, ponieważ niejasne są kmaii odróżniania utrwalonych wskaźników frazeologicznych od przy-

pafcltTiwiiii: ZdŚłcł VXT3ZOWyCłL

T pokkkj tradycji językoznawczej jest stosowana również inna klasyfikacja związków frazeologicznych, zapropooowana przez Stanisława Skorupkę. Dznąc związki frazeologiczne na frazy, zwroty i wyrażenia, przyjmował oc za podaawę budowę tych związków. Frazą nazywał zespół wyrazowy złożony z członów rzeczownikowych i czasownikowych, mający postać insńo, zwrotem - zespół wyrazów, w którym człon podstawowy ma charakter werbalny, natomiast wy rażeniem - zespół wyrazów mającv harikrrr nc-mmainy.

ny:. pcśużyiismy aę jako przykładami frazeologizmaini najbardziej nieregularnymi. Są ooe związkami idiomatycznymi lub idioma-żują się tym, że ich utrwalone znaczenie jest zupełnie inne cynika ze znaczeń członów składowych. Niekiedy w składzie

Przedsawiając funkcjoza.no-gramaryczną strukturę zasobu frazeologicz

owych związków występują wyrazy nieużywane w swobodnie tworzonych połączeniach wyrazowych, np.: ktoś idzie z kimś na udry ‘ktoś ciągle z kimś się kłóci', ktoś zbija kogoś z pantałyku ‘ktoś onieśmiela kogoś, powoduje, że ktoś trąd pewność siebie’, me bez kozery ‘mając istotne powody'.

Obok idiomów funkcjonują utrwalone połączenia wyrazów, których sens mieści się w zakresie znaczeniowym wyrazu dominującego semantycznie, jakkolwiek całe połączenie jest nieregularne znaczeniowo. Nazywamy je połączeniami frazeologicznymi lub frazesu amL W -wypadku wyrażeń członem dominującym semantycznie jest wyraz nadrzędny gramatycznie, np.: złodziej kieszonkowy ‘złodziej kradnący pieniądze i drobne przedmioty noszone w torebkach, teczkach łub na rękach', czararozpacz ‘wielka, bezgraniczna rozpacz'. W wypadku zaś zwrotów oznaczających procesy, przebiegi, czynności, stany, relacje znaczeniowo dominująca nazwa procesu, przebiegu nd. może występować w mianowniku, np.: gmew ogarnia, kara kogoś dosięga lub w przypadku zależnym, npj kzoś dokonuje ułama nia, ktoś prowadzi agitację.

Wśród frazemów szczególną grupą są porównania frazeologiczne- Członem dominującym jest w nich wyraz porównywany. Porównania frazeologiczne pełnią najczęściej funkcję wykładników stopnia imensywnośd cechy, przebiegu inŁ, np.: silny jak koń, leje jak z cebra. Tak jest w wypadku wielu zwrotów porównawczych i porównawczych wyrażeń okresłaiących. Natomiast porównawcze wyrażenia rzeczownikowe odnoszą się do cech przedmiotu porównywanego niewyrażonych słownie, a jedynie utrwalonych w zwyczaju językowym, np. cbłopjak dęb t: ‘mężczyzna bardzo wysoki i rozrośnięty w barach’. Często takie wyrażenia są w zasadzie idioma-

=towar

tyczne, np.: dziewczyna jak malowanie, dom jak z beja. Jeśli wyraz rznie nadrzędny jest użyty w znaczeniu przenośnym, całe wyra zwrot są związkami idiomatycznymi, np. coś idzie itk woda ‘cos znajduje wielu nabywców'.

Większość idiomów i frazemów {poza jednostkami zawierający elementy niezrozumiałe dla przeciętnego użytkownika współczesi czyzny) ma oprócz znaczenia utrwalonego w języku tzw. znaczen* ne, wynikające ze znaczeń komponentów. Relacja między znaczei zeologicznym a znaczeniem dosłownym jest nazywana motywaną rzną związku. Relacja ta może mieć charakter metaforyczny lub m czny. Wszystkich zainteresowanych problemem m^’ syłamy do artykułu Słownictwo jako interim się tylko do ilustracji. Niech za przy kły wyrazowe ktoś wyważa otwarte ji ność otwierania drzwi w gdy niedostępne są kiedy drzwi są orwar