P1070495 resize

»

X—min ■■U WtJib

N!

1*1

1’robleni gwwy 1 funkcji grodów

SI

»-

uriądsenia komunalna, jak ulico, pomosty. m»*-ty • Uroni iłujodowc w_vJco. nyu«\m<’ były * dużą atarannoicią i u jMHlolmy sjMMÓh iiio'/.« /.oih> regularnie wykładułimi bulkami.

W obrębie do l« j p*)' odktąianycli grodów nie natraiUmo jmw na żadną ’ budynki. kfórv• h roimiirj ay wyposażenie w wyraźny sposób u.vróda|m loby wę Ngrfupc. k «i.u.owily ono wUmmm^; jakbji jrdiu—tki wybijaj^oj •

Ryt I. Hi*ktii'Ui. » »j. t.v«lp»'łie, KdMMnikrja gnalu ..typu baakufańskiejt'*** (według W. Ho linia. 1‘tJekn :;//».«....)

Fy;. I. łMu|nn. v«iiv«-li.- dc B)ilr>un RnuwlruelMm <lu caatrum ~óu type Ht*kwpm** liTaHii W. Hm.—*1. PotsŁa agratalM..,)

ńf w ramach wspólnoty na czołowe miejsce. Jedli stan ton nie wynika a nic-docUlecimgu przebadania powierzchni grodów (brak również cmentarzysk), to na podrtawie układu wewnętrznego osiedli należałoby je uznać za formy typowe dla wspólnot patriarchalnych ¹. W osiedlach tych brakowało, jak

|o taj pory* f'W ni. ż budowla o prntnacwahi kultów \ m cgy »«¹ utył poleesnej. Na {""lirrźłanie zaaługuje natomiast wyraźna koncentracja w jk gargólnyrb częściach grodów (Biakupin) odmiennych zawodów. Jak odlew* •ów brązu, jwacowni rogowiarakich I kościanych, grolników . rybnkóu, ..mly-;|il r/*V lip"-

Opisane wyżej grody .typu biskupińskiego" atanowią w kulturo* lu-ży« ku j w zawadzie zjawisko odosobnione W obecnej chwili jedyną analogie do nkh i to z punktu widzenia rozwiązania zabudowy pnuwtrzmnej. atanowią niektóre grody orawskiej grupy kultury łużyckiej¹*. Również i tam domy usytuowane były w równoległych rzędach, w przeciwicństwic jednak do grupy wHch«xłniowielko|>oldciej, szczytami do ulicy. Budowano je w konstrukcjach zrębowych, często na podmurówkach kamiennych. Surowiec kamienny, łączony % konstrukcjami drewnianymi odgrywał również dużą rolę w budów -nici wie obronnym. W przeciwieństwie do grodów wielkopolskich, były to osiedla wyżynne, lokowane niekiedy na dużych wysokościach. Występowały one w Hal) i we wczcanym okresie lateńskim. Być może do tej samej grupy grodów należy zaliczyć Scnftouberg'*. pow. Calau (XKI>). Według rekonstrukcji jiodanej przez Herrmanna ma on równie* zwartą zabudowę, może nieco mniej regularną i o bardziej zróżnicowanych rozmiarach domów. Znajduje się on w obrębie grupy białowickiej i jnt datowany na przełom HaC/D.

Pojawienie się tak odmiennej formy grodów, występujących przez stosunkowo krótki okres i na ograniczonym terenie, nklania do zastanowienia się i oddzielnego rozpatrzenia ich genezy. Jak podkreślano wyżej, stanowiły ono z ja winko nietypowe w środo winku ..łużyckim ’. Brakuje przekony wa jąey ch jHMlstiiw, by grody tó można było uznać za jakiś etap rozwoju powalały drogą ewolucji z innych odmian grodów występujących w kulturo* łużyckiej. Oczywiście problem ten może przedstawić się w zupełnie innym świetle w wyniku dalszych odkryć nowych grodów i dokładniejszego poznania już badanych, zwłaszcza znajdujących się w obrębie grupy wschodni*iwielkopolskiej I sąsiadujących z nią terenów. Pewno tego rodzaju związki umaczają aaę natomiast w małym zespole grodów, znajdujących aię w b powiecie żnińakim, reprezentujących „typ biskupiński". Mamy tu na myśli duży gród w Sobie -juchach — datowany na HaC a przełom Hat * D oraz mniejsze grody w Biskupinie i Izdcbnie pochodzące z Hal). Osiedla te oddalono od niobie u kilka do kilkunastu kilometrów łączyło analogiczne rozplanowanie, konstrukcje obronne, a zapewne i mieszkalno, oraz niektóro urządzeniu komunalne. Różniły rozmiary — największe w Soblcjurhach — oraz townrzyazące im stosunki osadnicze. <5ród w Sobiejuchnch został założony na miejscu starszej osady

¹¹ A. Nu*siol*»w*k*-Węil*kn. op. cii., ■. ISA; Z. Bukowski, op. sit., *. Inn. P. Ćaploviś. JaniśiHUaMMiHi>fc> fwUt wa Ormm-iitkiti. w. Vprnjnnrfaną tw 1'mbłnnfti der jMuprni HałletaHw«l »•*    uropa. BnNnlavw 1914. •. 41 • M.

" J. Hsrrmaan. Pm /rtiśiUrowWfłCŚra Kwjm hm Pedrowźw. Kr. ----irir.

wg Nenjlenberg im der Sieder lmmmtr, V*Wfl«i>ltKhnią«t> św Muwuns ttw Ur- um) Pruhgrachtchle Potediun. t. fi. IM. a. 91 • 99.

1

Alanina W Hnv»k, plotniomi zumu'~/.knji|< •• t«i grody ziuijriowitlj’ ■«? ju* w j«»-ccalkarh ImuIkiwmih nu; uatroju ikinokrarji wojennej. Pur. W. Ifsnael, U źródeł....

łt. Piobban    . j:o /ró/mcotoiinii* "jniłrctiMZii 1 jr«<i interpretacji w światli*

Irtdd aitli*»l'Wimiycli jrwl iu<^v/mi«'mir* /łożony. Wydaj* jnlnak, »■ /. uatrojem •ł-mokutcji woji-iimj. w którym na nokmc miejsce wybijały atę jednostki, np. iiasael-■wy rodów. ..kiW miały Hf raczej grody, w których wyraźna* odznaczały Hf ■k awduby. Były lo iknipok, wydzielające Hf 1 pozostałych nfźri grodów, uddntlw •uk póllu «lwąf* »o*l/ilłę .Juąm'* i jego drużyny nawet pojedyncze budowle. wyr««nisjąrr Hf jwlnak w całym zespole osadniczym. por. tl. Manawalli. tzi neilki Bear da rjmp źawiaat. (Para) IN7. *. III • IM; K. Dulek. K otazke «uijenmkłj dr-■d>aa rpemmbmm »#aaj» Wl—uwita. tHoronakd Arełieólogm. t. 'ii. 1171, a. 3.a. 411 . tl«i A. Niesiołowska-Wędaka. op. ctl.. a. IB* IM