Prus 2

rea

<«>

uv    jedynym regulatorem życia zbiorowego. Dowodził, że aifmesjamstyczne uzurpacje, lecz

e®    “żytecznp^ći postęp cywilizacyjir^możep^ynieśćPol^jjm^^i^^S. W zgodnej opinii

ni    krytyków i historyków literatury jeg^eh^oniś^^^iSe^do klasycznych osiągnięć gatunku:

p    zdumiewa bogactwem obserwaci^rozmaitościa nastrojów, pomysłowością "przypraw"

c    humorystycznych i stylizacyjnych. Nawiązywali do niej późniejsi polscy mistrzowie gatunku,

m. in. Antoni Słonimski. ^ŁladgasagM.ukazała się ona w21t. edycji książkowej ze solidnym v    aparatem krytycznym Z, Szweykowskiego.

i Z

Jr '    *

■fi ■MJoLt

Drugi dział twórczości Prusa, wysoko notowany przez współczesnych i potomnych, to niałe formy narracyjne. Liczy on ok. 110 utworów. Są tu pisane w młodościszkicehumorystyczne. Saobrazki w rodzaju utworu Na 884). Sa npwelell^np.^niefc Katarynka i Michałka O 880), XarmzeIićaX 1882), tiL^mSawneso Eęjptu (\ 888) i Km (1890). Są od nowel obszerniejsze opowiadania i szkice powieściowe, jak Sieroca dola (1877), Pj^gpfia_:.Stgs0';(1879), PowraćSfacaWii (1880), ‘Grzechy dzieciństwa (1883)i Omytoj(1884). Atut tych utworów to wnikliwe psychologicznie zarysowanie sylwetek dzieci i bohaterów niepozornych kondycją społeczną, len przygody nie kojarzą się nam z tradycją awanturniczą i nie zadziwiają "przypadkami nadZWyCzamYnji". jS^kuwaS jednak naszą uwagę jtreściami mikro^socjplogicznymi,urob.lematykąrnorairią delikatnościąrysunku życia

istarannością

Na plon nowieściowy Prusa^kladaia się: Placówka (1886), Lalka'

Cc    fl89()d Dzieci,(1908% Tę suitę

powieści poprzedziła Anielka (188fff, pokTęvma^y|ffli przez zakrój tęniatyki' zamknęły ją zaś tńe&okończon%.E&eimnii)^M2^. Program. p^^^^owy^&sa,. sprecyzowany w 1884 r. w jego eseju recenz^nynPo Wgmenmmnj0Ęggi?był opozycyjny do narodowo-krzepicielskichintencji, Sienkiewicza', do jego romansowych i.ąwantumięzyclrrfektów fabularnych" i do odwracąnia^ięo^4ipychprobleniqwwspółęzęsnó4di. Hołdował realistycznej    estetykę Taine'a),/chciał

noy^ęespęj kompozyęiyfprzez wiele lat robił notatki do dzieła na ten temat), myślał,o równowadze pomiędzy romantyczną idealizacią życia i* nagjj^^g^^®4g^<g2@i^®^^^ła^ostrzegai tylko, by w naturalistycznym rozmachu jedną nogą nie wpaść do... chlewa). Na pisanie powieści - jak to określił - "z wielkich pytań naszej epoki” .zdecydował.się

po długim "treningu" literackim.

AWilB^TOIlHU t r '—,"" —

Ktewszypipitan, sformułowane już w opowiadaniu Omyłką, dotyczyło stSB^j-do tradycji powitań. Odpowiedź padała przeciwko romantycznej apoteozie walk orężnych.

W,Placówce chodziło okwęstię chł^ską. Batalistycznemu patriotyzmowi Sienkiewicza i kultowi przeszłości Prus przeciwstawiał P^jskę,.kióiajuźjue.sy.lar.hTą stój ■ po^ornkpwie^dawnych rycerzy korzystają z tradycji przodków na mtśkaradzie. a ojcowiznę

atawistycznie trwający na

ojcowiźnie. Oni właśnie, mimo że konserwatywni i dalecy od nowoczesności, są solą ziemi i załogą narodowej placówki - a nie prawnuki zwycięzców nad Kozakami.