S1030479

"W

110 Lucyna Ku n kii

Jednym /. najbardziej popularnych miejsc pielgrzymkowych w XI-XI1 w, byl;i bazylika w Santiago dc Composielła, /I>iulowaiiii Mii miejscu pochówku św, Jakuba Apostola. Kościół ten, wielokrotnie przebudowywany, uzyskał nu początku XII w, Im mc n óinawo-wci bazyliki z również, trójiiawowym lianseptont i prezbiterium za* kończonym półokrągłą absydą, obwiedzioną anihiteni i wieńcem kaplic”*.

W Polsce funkcję iuiJważniejszych kościołów pielgrzymkowych pełniły bazyliki katedralne w Gnieźnie i w Krakowie. Pierw* sza z nich, odbudowana po pożarze około 1025 r. była sanktuarium poświęconym kultowi św. Wojciecha, Katedra krakowska została adaptowana na kościół pielgrzymkowy około I2.^r>'l r., gdy złożenie tam relikwii św. Stanisława biskupa spowodowało wzmożony napływ palników Przebudowana bazylika romańska przetrwała jednak tylko do pożaru w I 305 i. Odbudowana w la tacli 1320*1304, katedra zyskała już widoczne do dziś cechy koś-ciula golyckiegirj.

Zaznaczyć należy, iż kościoły pielgrzymkowe były najczęściej równocześnie kościołami klasztornymi. Na przykład benedyktyni opiekowali się w Hiszpanii jednym z najważniejszych kościołów pielgrzymkowych - Santo Domingo dc Silos. Także sanktuarium Saintc Madeleine w Vez.elay było pod ich opieki], W Burgund!) bazylika wTournus była świątynią mnichów z Noirmoutier, W Italii benedyktyni duszpasterzu wali na przykład w Bari, przy świątyni San Nicola. Także w Gnieźnie (do momentu przeniesienia do Trzemeszna) pracowali mnisi benedyktyńscy. Ty<b kilka przytoczonych przykładów wyraźnie wskazuje - co trzeba podkreślić - że rozwój rudni pielgrzymkowego i miejsc pielgrzymkowych związany był z rozwojem zakonów. W okresie gotyku do zakonów reguły benedyktyńskiej dołączyły nowo powstałe zakony żebrzące. Powstawać

od starożytnej bazyliki do średniowiecznej k_;,i, ,i_ly 111

zaczęły tym samym nowe smiktuaria pi owad/onc* i zakładane im •* anciszkauów, dominikanńw czy karmelitów^{1 2 3 4}*⁷.

Drugą funkcją, oprócz pielgrzymkowej, była limkęjn bazyliki .pko Jtościuta katecli alnego. Katedry, będąc e rcprezeiitm:yjiłyitii świątyniami miast, w których rezydowali biskupi, pełniły baulzo •stotnj) tolę, skupiając społeczność całego miasta, a nawet dn-•e/jt, lii w kościołach kaicdralnyd) odbywały się konsekracje biskupów i koronacje władców, Tam też członkowie rodzin królewskich zawierali związki małżeńskie i chrzcili swoje dzieci, lam w końcu biskupi i władcy odnajdywali miejsce swojego " tecznego spoczynku" .

Kościoły katedralne był także miejscem waznyih wydal zeń z życia Kościoła luli państwa. We wnętrzach kat ech odbywały się posiedzenia kapituł katedralnych, sądów lub obrady synodalne Kościoły te niejednokrotnie były miejscem tragicznych wydai zen, na przykład morderstw wiacie ów c zy walk złu ojuyc Ir Równei< zesnio jednak trzeba pamiętać, że katedry obelai zono były piawetn azylu W katedrach odbywały sic; najważniejsze uroczystości religijne, skupiające niejednokrotnie ogromno rzesze wic i nyc li. Kość ioly ta ledrałne pełniły leż. częstokroć funkcję kolebki patriotyzmu

Powstawanie katedr związane było ściśle z rozwojem siruktui diecezjalnych na danym terenie Na ziemiach polskich do XIII w aż. trzynaście kościołów mianowanych zostało katedrami" W oł u* sic panowania Jagiellonów istniało już sieclc-um.iśc ic Uc»,ściolow las kupie b. Dodać należy, że w kilku pi zy pad kac li do< budziło cło trans lokac ji katedr, gdy zmieniały się granice diecezji luli poprzednia lokalizacja była w jakiś sposób /agi ożonti. W i czuli.u ie na /temiac h polskich <lo XV w. powstało aż 3.0 kościołów katedralnych

lilMI/C, |l,IC»IMI

•** ci vmm SiiiiuMi, Kiilrilni unlyitkii, * I'» 'l'S

•** W 1’mImc- łtfiściól kiilcclnilny nazywano r/asnn (trułem c u», %!< »<».* »• jo/i liw.tly dci naszyćli czhimiw w im/w.mIi il/irłiiii luli mih‘|imii»m«t, lip lilio |aÓl

I .ęc /)< II, ( tillMW diii liski WC! \V|M( I.Mlill liii) W |*l ,/M.IMHI

*" A Witkowska, Tlllilwt mluwf, » IH 77 I.iim ic/ uliHZUi Hit lilhJlogriiHit

1

‘ J, l'i|o;iii, St/llllll tinntiihha w lliu/unni, W, Stłukli iwiulil, * S I I-.'ł-t7; C, IkliC-

2

elki, Sil/iU    %. 77-H-l, Ił. grzybys/cwsld, lliniKiiIhlilii kwiimly, % lt)-S2;

3

J- (lc OiliY, Knllnin iuulnunmtritKtj l.uio/iy, Warszawa IU70, n, ■tov-'ttrc

4

Szerzej mu i cm lemat w: H, Przybyszewski, HnwoiUkir kniifltily,* HO-177,