14764 S5006280

II

tlDIUlUIIH/ IIOMHU»nV

'.aaajaastao * irjhhii. ai.iiawi

* lviii prayptlMCMlna różnorodność technik budowy ścianek uuczyń prar-trwnla prawdopodobnie tlo okresu wczesnego średniowiecza, w każdym rasie mi terenach Macedonii I Uahmn ji u t u U /.«• Uncji, z których .Słowianie mogli przejęć technikę ślizgowu-laśmowę I mniejsze kulił jndiioliirrzuwc lłi'/n|iono\vc un oni nieruchomej. Nic jest nasaym zadaniem naświetlać lii szerzej tu zagadniculi'. \\ \ limit" miu także specjalnych *1 mitów mul materia* li iii reramirsuym lycli prowincji z okresów przed penetrację asaduirzę Słowian, Można /iiziiiiczyć tylko, /•■ starożytny nmlcriul ceramiczny / krajów bałkańskich. w\ku/ujęcy nieraz pozornie 11 • • / n j 111 r i n ■ ślady toczeniu, w tłii»mlilii«i'l mógł być wtkoiiruy technikami lepieniu i silnym olitu oganiam.

Specjalne badaniu mul zagadnieniem cięglości wytwórczości garncarskiej ml ifiiii« starożytnych ilo nowoczesnych reliktów, prowadzone przez Insty-lut Naukowy Albanii, rzncij niewęlpłiwJe nowe, pełniejsze światło nu sto* Minek lyi'li, lak odległych ml slabie w ciaair, z.jnwiak kulturowych w garncarstwie toezi|cyui Albanii.

Krak te/ nuni materiałów ilu wyjaśnieniu roil/aju leeliniki Inuiowy naczyń w rozwinięty iii garncarstwie średniowiecznej Alhunii, Mogiln jednak domyśl-nip przyjęć, / dużym prawdopodobieństwem, istnienie w tym czasie gtuinm/y w miotach nadmorskich, sioMijęeyeh techniki; toczeniu.

I wagi on lemat możliwości ulokowaniu nu terenie Alliunii techniki to-e/eiiiu w starożytności i w średniowieczu, mimo Żc jedynie Wkkuzujii nu to zaitaihiieiiie Im/ próby jeno poilawienia, tipnważuiuję do przyjęciu bardzo piiiwdopodotnui te/.i; długów ir ko wrgo w»pólikinieiiia, na terenie Alhunii obok ■tebie, garncarstwa sezonowego i rozwiniętego tor/ęrego, Modemy to jir/.y jęć takie dla garncarstwa zawodowego, występiijęcego w Kuvuji,

W zespole eerb reliktowego gurmui»lwa lezonowegn w Vurke i (injuil brak jednak/e reeb, które by Wukli/ywuly na wpływy garncarstwu tnezip‘ego. mimo bliskiego sęaicdztwa ośrodków obli rodzajów garncuratwa i prawdo* podobnie dhiż-zcgo u li Współistnienia. 1'ndolmę sytuację ulwierdzuniy liik/.e nu terenaeli Itialor tiui i, w pewnym stopniu, także w relikt owym giirncnral wie sezonowym na innych terenaeli Słowiańszczyzny ^IR,

W Albanii niewątpliwe różnice między obu rodzajami garueuralwu wy* stepuję w jakości surowcu i technice jego obróbki, w nurzędziueb pracy, ■zc/ególnie w formie, konatrukcji i funkcji kola garncarskiego, w technice budowy naczyń, konstrukcji i pojemności pieca garncarskiego uraz w ogóle w sposobie wypalania naczyń i zdobienia leli powierzchni (polewa), liyć może w przeszłości, przed zorganizowaniem w Kuvuji i w Kurczy garncarskich spółdzielni produkcyjnych, niektóre rodzaje naczyń wyrabiane w tych ośrodkach, były zbliżone fornij) i przcznuczcnicm do produkowanych w Vurkr.

¹¹ W. II a I n li u w i i' /, Guru/,ordwo wlojihlp_t ... a/;, rh.

Wskazuje na to uae/ynii- wyrobione przez jednego z garncarzy w Kuvaji podczas naszego tam pobytu. Produkował je będę/! rzemieślnik teru nirzrze*

• /oiiyin Irye. ól), W tym wypadku możnu dopatrywać sh; wpływu garn* carstwa w Vurkr nu garncarstwo toczip-e, /agadnienie to wymagałoby jednak sjierjuluyeli badan. • .łownych jirzyezyn lego swoistego konserwatyzmu guru*

J arsl wa wiejskiego w </ojau i V»rk»- w stosunku do tych środków i sposobów pracy garncarstwa toez<|eeg« które ihcydoję o wydajnośei praeowui. a więc Wpływaj/) na wzrost dochodów w tym rzemiośle, należy upatrywać, jak już zaznaczy liśmy (patrz sir. 000), w warunkach ekonomicznych bytu ludności wiejskiej, głównego odbiorcy naczyń glinianych. Wpływał uo tu także popyt na iiue/yuiu gliniane nadaję/*- się do gotowania w nich potraw na ngniu. łr/.i-ha podkreślić, /.,- w okresie moich badań produkowano lam naczyniu wyl/jcznii- kuchenni’ wytrzymał", wskutek chudej musy garncarskiej, nu bez-pośrednie działanie ognia.

Nu len konserwatyzm wpływała także sezonowość gur/iearsl w a wiejskiego, ograiiie/auu w czasie przez komei/n-| pracę na roli. Uość poważne trudności stwarzała zapewne technika toe/eniu trudna do opanowania i do stosowania uo stale przez rzemieślnika, prariijgrego dorywczo w cięgli roku najwyżej przez okres 2 do !i miesięcy.

(»arucarstwo wiejskie Albanii w Vnrke i (>ojan nie jest więc przeżytkiem, leez reliktem, którego istnienie jest uzasadnione w warunkach gospodarczych kraju. Wzrost produkcji kuchennych naczyń metalowych i ich rozpowszechnienie może wplyui|ć na całkowity zanik lej wytwórczości lub jej przestawienie się no produkcję nowego rodzaju naczyń.

Ail 2. I'rzcclmdz)|c do analizy zr>.pu!u cech garncarstwu wiejskiego fiojun i Vurke należy stwierdzić, /.<■ obie te wsie położone s/| w pobliżu terenów historycznej penetracji Słowian. Wydaje się jednak bezsporne, że ohecna ludność Vin*ke i (żojan jest pochodzenia albańskiego.

W nazewnirtwir garncarskim w Vurkc i (żojan prowirniencji słowiańskiej może być jedynie nazwa kula analogiczna w obu tych wsiach. Nazwa ta moglu być zapożyczona razem z koleni przez ludność rdzennie albański! od si|siudujj|cych z nimi Słuwiuu, używających już kola garncarskiego. Zapożyczenie to mogło następie w okresie wczesnego średniowiecza w każdym razie nie wcześniej niż w Vil*Vlli w,

Kola garncarskie używane w Albanii w garncarstwie wiejskim i loczjjęym reprezentuję trzy morfologiczne typy tego narzędzia; najhardziej prymitywnym z nich jest kolo jcdtiolurczowe dwusj/onowe z poprzeczkę, najhardziej rozwiniętym kolo dwutarczowr hcznpouowe z osię ruchoiuę.

Obecny atau badań historii kola garncarskiego pozwala mini scharakteryzować i umiejscowić to typy kul garncarskich w historycznym łańcuchu rozwojowym logo narzędzia w sposób uastępujęcy.