228 3

7 ZMIANY SmiHCniMLUr

7.5 t Przemiany dyfuzyjne

Wykresy CTP S4 szczególnie interesujące dla stuli, ze względu na rdlnorodno^ tworzących mc mikrostruktur podczas przemiany prz.echłod/oncgo austenitu W ro/ Witoniach/wiązanych /. obróbką cieplną stali kor/.ysta się /. następujących oznaczeń linii na wykresie Fe~h'c_}C. Limę PSK oznacza się przez. A,. linię GSK prze/ A, linię NJprzez A_r linię SE przez. A^⁹ W celu podkreślenia, ze przemiany podc/a¹. obróbki cieplnej zachodzą w warunkach mocno różniących mc od warunków równowagi fazowej, wymienione symbole uzupełnili się literami c jeżeli przemiana zachodzi przy nagrzewaniu i r - jeżeli przy chłodzeniu. Temperaturę przemiany austenitu w perlił oznacza sic zatem Ar,, a temperaturę przemiany perlitu w austenit - symbolem Ac,. Podobnie, temperaturę początku wydzielania się ferrytu z austenitu oznacza się przez Ar_y a temperaturę końca przemiany ferrytu w austenit - przez Ac_y

Z zamieszczonego na rys. 7.19 wykresu CTP, dla stali o składzie cutekioidalnym widać, te perlit nie jest jedyną mikrostrukturą powstającą w wyniku przemiany austenitu. W zależności od temperatury przemiany powstają również różne typy perlitu. Jeżeli przemiana zachodzi nieznacznie poniżej temperatury eutektoidalnej. powstaje perlit grubopłytkowy. Z obniżeniem temperatury tworzy się coraz drobniejszy perlit. Tworzący się w- zakresie najmniejszej trwałości przechodzonego austenitu (ok. 550°C) perlit jest tak drobny, żc przy powiększeniach do 1500 x wygląda jak jednorodny ciemny składnik. Taka mikrostruktura perlitu jest tradycyjnie nazywana troostytem.

W stalach zawierających mniej niż 0.77% C przemianę austenitu w perlu poprzedza wydzielanie się ferrytu, natomiast w stalach o większej zawartości węgla - wydzielanie się cementytu. Perlit tworzący się tuż poniżej 727°C zawiera 0,77% C W perlicie powstającym w znacznie niższych temperaturach zawartość węgla może się zmieniać w dość szerokich granicach. Granice, w jakich może się zmieniać skład perlitu, uzyskujemy w wyniku ekstrapolacji Hultgrena krzywych ograniczających zakres austenitu na wykresie Fc-Fc₃C, poniżej punktu eutcktoidalncgo (rys. 7.20).

W temperafurze zaznaczonej poziomą linią przerywaną zawartość węgla w perlicie może się zmieniać od c_b do c_e.

W stalach podeutektoidalnych. w zakresie temperatur Ar,~Ar,, z austenitu wydziela się ferryt Wydzielanie się ferrytu prowadzi do zmiany składu austenitu wzdłuż lim), tym bardziej zbliżonej do GS. im bardziej przebieg wydzielania jest zbliżony do przebiegu równowagowego. W temperaturach niższych od A,, a wyższych od temperatury najmniejszej trwałości austenitu (wierzchołka na krzywych wykrrsu CTP), przemiana austenitu rozpoczyna się przez wydzielanie się ferrytu na granicach ziam austenitu. Z tego względu, żc stężenie węgla w wydzielającym się ferrycie jest mniejsze niż w austenicie, z którego się wydziela, zawartość węgla

720 Ekstrapolacja llultgrcna krzywych ograniczających zakres istnienia austenitu Zakres, *    rooic się zmieniać zawartość węgla w perlicie /.większa \k w miarę obni/ama

temperatury przemiany. W temperaturze zaznaczonej poziomą limą przerywaną zawartość węgla w perlicie mole tię zmieniać od do c„

» juscciitcie rośnie i po osiągnięciu zawartości większej od wynikającej z eks-i.sfoUcji Hultgrcna krzywej granicznej ES rozpuszczalności węgla w austenicie m * 20) zaczyna się przemiana pcrlityczna. prowadząca do przemiany pozostałego uHcailu. Wykres (TP_t dla stali podcutektoidalnej przedstawiono na rys. 7.21.

^ 7.21. Wykres CTP, dla stali podcuicktoidałncj zawierającej 0.5% C Powyżej ok 550*C przemianę austenitu w perlit poprzedza wydzielanie się ferrytu Ilość wydzielonego ferrytu maleje / obniżaniem temperatury przemiany

229

1

Przez A_} oznacza »ię limę przemiany magnetycznej ferrytu zachodzącej przy 770°C