60886 Obraz (1480)

HK Wslępna ocena sprawozdania finansowego

2.2.2. Wstvpiin analiza racluinku zysków i strat

N;i podstawie informacji zawartych w rachunku zysków i strat przeprowadza się w pierwszej kolejności wstępną analizę wyniku finansowego przedsiębiorstwa, która pozwala ustalić ogólne jego źródła. Zmiana wyniku netto wiąże się bowiem ze zmianami poszczególnych rodzajów wyniku finansowego oraz czynników na nic oddziałujących. Oceniając przedsiębiorstwo na podstawie danych ujętych w tym sprawozdaniu, określa się, które obszary działalności generują zysk, a które przynoszą stratę.

Przed przystąpieniem do analizy rachunku zysków i strat pożądane jest, podobnie jak w przypadku badania bilansu, sporządzenie analitycznej wersji tego sprawozdania, która umożliwi jego bardziej efektywne wykorzystanie informacyjne.

Przekształcenie formy sprawozdawczej rachunku zysków i strat w formę analityczną polega zwłaszcza na:

•    pominięciu szczegółowych pozycji;

•    ustaleniu cząstkowych wyników finansowych:

—    wyniku z pozostałej działalności operacyjnej (różnica pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych),

—    wyniku z działalności finansowej (różnica przychodów i kosztów finansowych);

•    ustaleniu wskaźników struktury i wskaźników dynamiki.

Sporządzając analityczny układ porównawczego rachunku zysków i strat, celowe jest ponadto przeniesienie zmiany stanu produktów do grupy kosztów działalności operacyjnej i skorygowanie kosztów rodzajowych (zwiększenie stanu produktów należy odjąć, zmniejszenie — dodać).

W analitycznych wersjach rachunku zysków i strat mogą być ujęte elementy podziału wyniku finansowego netto, obejmujące:

•    dywidendy wypłacane właścicielom;

•    zysk do dyspozycji przedsiębiorstwa (zysk zatrzymany), przeznaczony na potrzeby rozwojowe lub rezerwowe.

Takie rozwiązanie umożliwia ocenę polityki w zakresie dywidend¹. Zestawienie analityczne rachunku zysków i strat, stanowiące podstawę ogólnej analizy wyniku finansowego, sprowadzającej się do badania dynamiki i struktury danych tego sprawozdania, zawiera:

•    elementy obliczeniowe wyniku finansowego, czyli przychody, koszty, zyski i straty nadzwyczajne oraz obowiązkowe zmniejszenia zysku (zwiększenia straty);

^-

Analiza rachunku zysków i slmt

K<)

•    elementy składowe wyniku finansowego, tj. wyniki osiągane z poszczególnych rodzajów działalności (podstawowej i pozostałej działalności operacyjnej, operacji finansowych i zdarzeń nadzwyczajnych),

i luk że ich zmiany, wyrażone zarówno w kwotach absolutnych, jak i w postaci wskaźników dynamiki. W omawianym zestawieniu występują również wskaźniki liuklury i ich zmiany.

Analiza dynamiki polega na ustaleniu i ocenie zmian poszczególnych pozycji im liunku zysków i strat (przychodów, kosztów, zysków i strat nadzwyczajnych, wyników finansowych) w czasie. Analiza taka umożliwia określenie źródeł osiągniętego wyniku finansowego.

Wzrost lub zmniejszenie wyniku finansowego z całokształtu działalności przedsiębiorstwa zależy od zmian cząstkowych wyników (zrealizowanych na poszczególnych rodzajach działalności), które są determinowane zmianami czyn ników — różnych rodzajów przychodów i kosztów — wpływających na kształtowanie się tych wyników. Aby wymiernie określić wpływ poszczególnych czynników, dokonuje się porównawczej oceny ich wskaźników dynamiki. Na przykład wzrost zysku netto występuje w przypadku wyższej dynamiki przychodów ze sprzedaży produktów i towarów, pozostałych przychodów operacyjnych i przychodów finansowych niż kosztów ich uzyskania, wyższej dynamiki zysków nadzwyczajnych niż strat nadzwyczajnych, stosunkowo niższych obowiązkowych obciążeń wyniku finansowego. Występowanie odwrotnych tendencji powoduje zmniejszenie zysku netto lub powstanie straty netto.

W warunkach wysokiej inflacji (zwłaszcza przy dokonywaniu porównań wieloletnich) celowe jest analizowanie wyniku netto i poszczególnych jego elementów nie tylko w cenach bieżących, lecz także w cenach porównywalnych. Bez uwzględnienia korekt inflacyjnych¹'’ trudno bowiem ocenić, czy zwiększenie przychodów ze sprzedaży lub zysku jest efektem rzeczywistego postępu, czy też jest lo tylko wzrost pozorny, spowodowany wyższym poziomem cen. Wnioskowanie na podstawie wielkości nominalnych może zatem prowadzić do błędnych wniosków.

Analiza struktury polega na ustaleniu i ocenie udziału poszczególnych elementów rachunku zysków i strat w ogólnej kwocie przychodów, obejmujących przychody ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów, pozostałe przychody operacyjne i przychody finansowe^{2 3}.

Obliczone wskaźniki struktury wyrażają:

•    udział poszczególnych rodzajów przychodów w przychodach ogółem (struktura rodzajowa przychodów);

1

W analitycznych formach sprawozdań skonsolidowanych oraz sprawozdań jednostek dominujących i znaczących inwestorów celowe jest wykazywanie przychodów i kosztów, a także wyników finansowych będących efektem transakcji dokonanych z jednostkami powiązanymi.

2

Skutki inflacji najczęściej eliminuje się, wykorzystując indeksy wzrostu cen artykułów konsump cyjnych.

3

Podstawę ustalenia wskaźników struktury mogą także stanowić tylko przychody ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów (taki sposób obliczania wskaźników struktury dominuje w literaturze przedmiotu); jest to uzasadnione w sytuacji, gdy udział pozostałych przychodów operacyjnych i przychodów finansowych jest niewielki.