Httch (Thcodore Weeks)1 i Japonii (Kimitaka Matsuzato)2, Polacy (wielo* Minie przywoływany tu prof. Andrzej Nowak3 czy Witold Rodkiewicz4 5), jirwini (z Dariusem Staliunasem® na czele), Rosjanie (Aleksiej Miller6, hisl0l>* z Petersburga Michaił Dołbiłow czy też Leonid Gorizon* ^'!|pw7). Do najważniejszych środowisk wytyczających kierunki refleksji H|d tą problematyką zaliczyć można te związane z kazańskim pismem Ab Hppeno i amerykańskim Kritika. W Polsce w tej kwestii jest jeszcze dużo Hp zrobienia, ale to wyzwanie może być inspiracją do nowego ujęcia starych problemów, które obrosły obszerną literaturą. Dotyczy to zarówno iolacji polsko-rosyjskich w XIX w., jak i ziem litewsko-ruskich na wschód-ijnich Kresach dawnej Rzeczypospolitej8.
Popularny jest pogląd, że XIX w. należy do epok bardzo dokładnie ►prześwietlonych przez historyków. Wydaje mi się jednak, że niektóre za-
I gadnienia wymagają nie tylko uzupełnienia faktografii, solidnego zbadania, ale także nowych interpretacji.
Odnosi się to m.in. do polityki zagranicznej Imperium Rosyjskiego i roli, jaką w niej odgrywała sprawa polska. Oczywiście warto byłoby przy tym przyjrzeć się bliżej polityce zagranicznej nie tylko Rosji, ale również innych mocarstw. Wyrzutem sumienia polskiej histografii, moim osobistym
T. R. Weeks, Nation and State in lott Imperial Russia: Nationalism and Russification on the Western Frontier 1863-1914, De Kalb 1996.
Zob.: tomy studiów w redakcji Kimitaka Matsuzato: Impeńology. From EmpiricalKnowledge toDiscussing the Russian Empire, edited by K. Matsuzato, Slavic Research Center, Hokkaido 2004; EmergingMeso-Areas In theFormerSocialist Countries. Histories revived orlmprmsed?, edited by Kimitaka Matsuzato, Slavic Research Center, Hokkaido 2004.
A. Nowak, Od imperium do imperium. Spojrzenia na historię Europy Wschodniej, Kraków 2004; idem (red.), Rosja i Europa Wschodnia: „imperiolagia”stosowana, Kraków 2006; idem, Historie politycznych tradycji. Piłsudski, Putin i inni, Kraków 2007; idem, History and geo-politics: a contestfor Eastem Europę, Warszawa 2008.
W. Rodkiewicz, Russian Nationality Policy in the Western Prorinces ofthe Empire (1863-1905), Lublin 1998.
Zob.: D. Staliunas, Making Russians. Meaning and Practice of Russification in Lithuania and Belarus after 1863, Amsterdam-New York, Rodopi, 2007.
A. Miller, „Ukrainskij wopros”wpolitikie włastiej i russkom obszczestwiennom mnienii (wtórują połowina XIX wj, Sankt Petersburg 2000.
L. Gorizon tow, Paradoksy impierskoj polityki: poliaki w Rossii i ruskije w Polsze, Moskwa 1999.
Przegląd polskiej literatury historycznej po 1989 r. dotyczącej stosunków polsko-rosyjskich w wieku XIX przedstawia najpełniej: A. Nowak, Walka o Kresy, walka o przetrwanie: XIX-wieczne Imperium Rosyjskie wobec Maków. Macy wobec imperium (przegląd historiogra-ficzny), [w:] idem, Od imperium do imperium. Spojrzenia na historię Europy Wschodniej, Kraków 2004, s. 109-144. Bibliografię całości polskich badari nad Europą Wschodnią po 1989 r zestawia seryjne wydawnictwo „Przeglądu Wschodniego” i Studium Europy Wschodniej UW: Bibliografia Europy Wschodniej (Polska-Utwa-Biabruś-Ukraina-Rosja), red. J. Malicki
i A. Stec, Warszawa 1997. Przegląd literatury poświęconej dziejom Polski w historiografii wybranych krajów daje zbiór referatów z XVII Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich, 16-18IX 200S | w Krakowie: „O nas bez nas". Historia Polski w historiografiach obcojęzycznych, moderatorzy: W. Molik i H. ŹaJiński, Poznań 2007.